Бошланғич таълим педагогикаси ва методикаси факулктетлари

Найлай,
Кипригимнннг нозик учида
Қайғуларнинг нами —
Симоб доналар?
Найлай,
67
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Қалбим уэра
Қон эмар ништар?
(Усмон Носир)
Бу парчадаги «Қон эмар ништар?» мисрасида ниш-
тар сут эмадиган жонзот билан қиёсланяпти. Жонзот-
нингэмиш ҳаракати, ништарнинг қон чиқариш ҳаракати
ётибди. 
Қиёслайдиган нарса 
кўрсатилмаган. 
Қиёс-
лаш асоси «эмар> сўэида яширинган. 
Унда икки маъ-
н о —«елиндан сутни чиқаради», «бадандан қонни чиқа-
ради»— жойлашган. Бизнинг онгимиз «эмар», «ништар»
тушунчаларининг одатдан ташқари қўшилишини тутиб,
«эмар» белгиси лоэим бўлган нарсани қидира бошлай-
ди ва уни топади, бу «жонзот»дир. Яширин ўхшатиш
бнзнинг онгимизда очиқ ўхшатишга айланади.
Метафора нутқнинг ифодалилигига жуда катта таъ-
сир этади. Метафора қанчалик янги бўлса, у шунчалик
ифодали бўлади. Аммо бунда ҳам меъёр бош мезон ҳи-
собланади. Ниҳоятда мураккаб метафорани ўқувчи ту-
шунмаслиги мумкин. Бу муаллиф фикри ўқувчига етиб
бормади, деган гап.
Синекдоха ҳам нутқнинг ифодалилигини 
таъмин-
лайди:
Биз ҳам йўлда... Қуёш тупроқ васлидан
Қиэийди орқада, олдимизда йўл.
Гўзал бўлиб кетмиш тупроқ аслидан
Уруғ сочиб ўтгач меҳнат номли қўл.
(Зулфия)
Парчанинг кейинги икки мисрасида инсон меҳнати
улуғланган. Ерни аслидан гўзал қилиб юборган қўл ор-
қали меҳнаткаш инсон англашилади, яъни қисм орқали
бутунни ифодалаш билан гўзал ифодалилик яратилган.