Бошланғич таълим педагогикаси ва методикаси факулктетлари

пайдо қилувчи ифода воситаларига, услуб оҳангдорли-
гига эга бўлган нутқий системаднр. Тилда 
бир қанча
сўэлар борки, уларнинг қайси нутқ услубига хослигини
белгилаб бўлмайди. Ана шундай сўзлар маълум фикр
олишув шароитида матндаги бошқа сўзлар билан бирга
аниқ бир услубнинг юэага чиқиши учун хиэмат қилади,
матн учун зарур ҳисобланади.
Маълумки, феъл нутқ учун ниҳоятда зарур сўз тур-
куми ҳисобланади. Ҳар бир тусланган феъл ёлғиз ҳол-
да ҳам фикр ифодалайди. Бу жиҳатдан унга тенг кела-
диган бирорта сўз туркуми йўқ. Феъл аралашмаса, нут-
қимиз мазмун жиҳатидан 7еран, шакл жиҳатидан жоэи-
бадор бўлмайди, деб ҳисобланади. Албатта, бу — тўғри
фикр. Аммо мувозанатни, мувофиқликни яхши англаб
иш кўрилса, феълсиз ҳам тасвирийликка эришиш мумкин
экан. Масалан, Э. Воҳидовнинг «Инсон» қасидасидан
тўрт банд:
73
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Собнту сайёрада
Инсон ўзинг, инсон ўзинг.
Мулки олам ичра бир
Ҳоқон ўзинг, султон ўзинг.
Собит ўз маъврсида,
Сайёр фазо дунёсида,
Коинот саҳросида
Карвон ўзинг, сарбон ўэинг.
Шамс-дил тафтннгдадур,
Сайёралар кафтингдадур,
Кенг жаҳон забтингдадур,
Боғбон ўзинг, посбон ўзинг.
Бу ёруғ дунё надур?
Кошонадур, вайронадур,
Сенга меҳмонхонадур,
Меҳмон ўэинг, мезбон ўзинг
Шеърда жами 50 та сўз бор. Улардан 
32 таси от,
14 таси олмош, 2 таси сифат, 1 таси сон, I таси кўмак-
чи «Узинг» олмоши 10 марта такроран ишлатилган. Бу
парчада бирорта ҳам феъл йўқлиги кишини ҳайратлан-