Book · September 005 citations 35 reads 4,397 author

4.7.2. Çeviri edinci 
1978’de  Brian  Harris  ve  Sherwood  büyükten  küçüğe  ikidilliler  üze-
rinde yaptıkları araştırmada, 
çeviri edincinin 
(bilincinin) yaş ilerledikçe 
toplumsal bakımdan işlevsellik kazanmakla birlikte, istem dışı yöne kay-
dığını, oysa küçük yaşlarda toplumsal bakımdan “işlevsiz” olmasına kar-
şın “istemli” olduğunu bulgulandırarak “doğal çevirmen” kavramını öne 
sürmüşlerdir. Buna göre, çevirinin küçük yaşlarda “istemli bir eylem” ol-
ması, “çeviri edincinin” sadece “doğuştan bir beceri olduğunu” kanıtla-
maya yaramıştır. Bir başka deyişle, çevirinin doğuştan bir beceri olduğunu 
kanıtlamak uğruna, onun asıl amacı “toplumsal iletişim işlevini” bir ke-
nara atmışlardır. Oysa Toury, çeviri edincinin “doğuştan” olduğunu kabul 
etmekle  birlikte,  bu  becerinin  toplumsal  açıdan  küçük  yaşlarda  olduğu 
gibi işlevsiz bırakılmasının, “çeviri edincini” körelteceğini öne sürmüştür. 
Bundan böyle, çeviri edincinin “doğuştan gelen bir yetenek olmadığı, yaş 

---

 
94 
ilerledikçe istemdışı olmakla birlikte, çevirmenin toplumsal iletişimi tam 
ve kusursuz olarak sürdürebildiği” sonucu ortaya çıkmıştır (Toury 1995: 
242-247). Bir başka deyişle, bu aynı zamanda çeviri edincinin ancak bi-
linçli  bir  eğitim  ve  deneyimle  kazanılabileceğine  işaret  eder.  Buradan 
Toury’nin  çeviri  edincinin  gelişmesiyle  birlikte  “doğal  çevirmenlikten” 
gerçek anlamda “asıl çevirmenliğe” geçilebileceği düşüncesini ortaya at-
tığı görülür. (krş. Bengi-Öner 1996: 110-111)  
Buraya kadar anlatılanlar, bilişsel dilbilimdeki anlıksal süreçlerle çeviri 
süreçlerinin arasındaki farklılığı ortaya koyar. Gerçi dilbilimde Harris ve 
Sherwood’dan farklı olarak Vygotsky, dilsel edincin iletişimi zenginleşti-
recek şekilde  geliştirilmesi gerektiği şeklinde  bir sav öne  sürmekle  bir-
likte,  bu  alandaki  görüşleri  nesnel  verilere  dayanmadığından  uzun  süre 
gizli kalmıştır. Öte yandan, bilişsel dilbilimin “kara kutu” anlığa girerek 
bilişsel süreçleri anlama kaygısı, dilbilim ve çeviribilimin yollarını birbi-
rinden ayırır. Konu Hönig açısından irdelenecek olursa, onun da, “