Book · April 021 citations reads 54 1

Germaniy ikki oksidining olinishi. Germaniy ikki oksidi germaniy ishlab chiqarishning asosiy xomashyosi hisoblanadi. Uni olish uchun tozalangan GeCl₄ ni gidroliz qilinadi.

GeCl₄+(2+n)H₂O -» GeO₂nH₂O+4HCI


Gidroliz qilish uchun olinadigan suv nihoyatda toza bo‗lishi kerak. Buning uchun avval suv faollangan ko‗mirli kolonkadan o‗tkaziladi. Bunda suvning tarkibidagi organik moddalar va kolloid zarrachalar ushlab qolinadi. So‗ngra suv ketma-ket anionitli va kationitli kolonkalardan o‗tkaziladi, unda suvdagi kation (Mg⁺², C⁺²)lar va anionlar (HCO₃"², SO₄"²) ushlab qolinadi. Bunday tozalangan suvning solishtirma qarshiligi 5-106 onr¹ snr¹ bo‗lishi kerak. Germaniy xloridini gidroliz qilishda (perkis yaramaydi) shisha yoki plastmassadan (polietilen) yasalgan asboblar ishlatiladi. Suvga GeCI₄ ma‘lum tezlikda va ma‘lum darajada qo‗shiladi, chunki gidroliz natijasida eritmada 5n HCI miqdorda bo‗lib turishi kerak. Gidroliz oldin tez, so‗ng sekin boradi. Reaksiyani oxirigacha olib borish uchun uni aralashtirib turish lozim bo‗ladi.
Olingan GeO₂ filtrlanadi, tozalangan suv va spirtda yuviladi, so‗ng 150–200⁰C da quritiladi. Natijada GeO₂ butunlay suvsizlanadi. Quritish jarayoni kvarsdan ishlangan likopchalarda mufel o ‗choqlarida amalga oshiriladi.

Germaniy olish

Germaniy ikki oksidni vodorod bilan qaytarish natijasida germaniy olinadi:

GeO₂+2H₂ → Ge+2H₂O

Bu reaksiya ikki bosqichda kechadi:

GeO₂+H₂ → GeO+H₂O GeO+H₂ → Ge+H₂O
Reaksiya natijasida hosil bo‗ladigan monokis germaniy 700⁰C dan yuqori haroratda uchishi mumkin. Shuning uchun jarayon 600–685⁰C haroratda olib boriladi. GeO₂ ni vodorod bilan qaytarish kvars yoki grafitdan yasalgan trubali elektr o ‗choqlarda olib boriladi (4.8. – rasm).
Qaytarish jarayoni tamom bolgandan so‗ng, jarayon harorati 1000⁰C gacha ko‗tariladi, bundan maqsad, hosil bo‗lgan germaniy kukunini
suyultirishdir. So‗ng uni o‗choqlardan tortib olinadi. Shu bilan germaniy birinchi tozalash usulidan o‗tkazilgan bo‗ladi.
Agarda jarayon to‗xtovsiz borsa, unda grafit quvur o‗choqlarda va grafitli qoshiqchaiarda amalga oshiriladi.
GeCl₄ ni aralashmalardan (AsCl₃) tozalash uchun rektifikatsiya usuli ishlatiladi va distillyatsiya qilingan toza holdagi GeCl₄ gidroliz qilinib, sof germaniy ikki oksidi olinadi.

7.