Book · April 021 citations reads 54 1

Berilliy oksidlarining yuqori haroratda suyuqlanishi va qattiqligi. Yuqori issiqlik o‗tkazuvchanligi, yuqori elektrga qarshiligi, issiqqa chidamliligi o‗tga chidamli materiallar yasashda qo‗l keladi. Shuning uchun Be oksidlaridan tigellar, trubalar yasashda, pechlarni futerovka qilishda, grafitli ligellarning ustki qismini bo‗yashda, rentgen texnikasida, elektrolizda va katalizda qo‗llanilmoqda.

2. Berilliy rudalari va minerallari. Berilliy oksidini olish usullari

Berilliyning 30 dan ortiq Be minerallari uchraydi. Ularning asosiylari berilliy, ya‘ni:

3BeO • Al₂O₃ • 6SiO₂ 14% BeO, 19% Al₂O₃, 9% SiO₂.

Qattiqligi: 7,5; 02,08–3,91.
Fenokit minerali — silikat berilliy BeO • SiO₂+(Be₂(SiO₃)₃) 45% Be, 54,5% SiO₂. Qattiqligi: 7,5; S–2,96–3 g/s³.
Gelvin Mn₂(BeSi0₄)₆S₂ 13,6 % BeO va 15% gacha Fe, Zn va boshqalar bor. Qattiqligi: 6–6,5 d=3,16–3,36 g/sm³ .

Hozirgi vaqtda berilliy 2 xil – ftorit va sulfatli usullarda ajratib olinadi. Berilliy konsentratlarini qayta ishlash usullari. Berilliy konsentratlari asosiy berilliy oksidi olish va undan suvsiz xlorid hamda ftorid berilliyni tuz holida ajratib olishga asos bo‗ladi. Chunki bu tuzlarni elektroliz yoki magneterik qayta ishlab, berilliy metall olinadi. Hozirgi vaqtda berilliy 2

xil – ftorit va sulfatli usulda ajratib olinadi.
Sulfatli usul. Ohak bilan kuydirish sulfatli usulning ko‗rinishidir. Bu usul besh bosqichdan iborat bo‗lib, ularga kuydirish, sulfatlash, ishqorlash, bug‗lash va durlash, quritish va qizdirish kiradi (6.1. - расм).
Kuydirish (suyultirish). Berill konsentrati ohak bilan 2:1 nisbatda aylanuvchi elektr o‗choqlarida 1500— 1600°C da kuydiriladi. Berill konsentrati kuydirilganda alyuminat berilliy hosil bo‗ladi. Uni H₂SO₄ va CaSiO₃ bilan ishlash osonlashadi.

3BeO • Al₂O₃- 6SiO₂ + 6CaO -> 3BeO • Al₂O₃ + 6CaSiO₃