Боҳодир эшов

аваризот
‖ 
 
деб аталиб, у қисман пул 
билан ундирилган. 
Марказий ҳокимият вакиллари фойдасига ҳам махсус солиқлар 
ундирилган. Мисол учун, доруғалар фойдасига 
доруғачи 
ѐки 
доруғалик 
деган солиқ пул кўринишида тўланган. Афсуски, шайбонийлар даврида пул
кўринишида тўланган ўлпон ва солиқлар ҳақида маълумотлар жуда кам. 
Шунга қарамасдан ―пул‖ атамаси қўшилган 
пилла пули, кўкнор пули,
савзи пули, харбўза (тарвўз) пули 
каби ўлпон ва солиқлар ҳам пул 
кўринишида тўланган бўлиши керак. Шунингдек, шаҳар аҳолиси 
ҳунармандлар ва дўкондорлар махсус солиқ 
тамға 
тўлаганлар. Ундан 
ташқари, йирик бойлар ва судхўрларга тегишли савдо расталаридаги 
дўконларни маълум ҳақ эвазига ижарага олиб, ўз маҳсулотларини сотганлиги 
учун 
 тахти жой (тагжой) 
деб аталувчи солиқ ҳам пул билан тўланган.
Шайбонийлар давлатига қарам бўлган, кўчманчи турмуш тарзи 
кечириб, чорвачилик билан шуғулланган аҳолига ишлаб бериш ва 
белгиланган тарзда солиқ тўлаш мажбурияти юклатилган. Кўчманчи чорвадор 
аҳоли ҳарбий юришлар вақтида ўз от-улови, яроғ-аслоҳаси ва озиқ-овқати 
билан бирга урушларда қатнашганлар. Уруш ҳаракатлари даврида асосан 
ўтроқ аҳолидан
ошлиғ (ошлик) 
солиғи ундирилган. Бу солиқ доимий 
бўлмасада, ҳаракатда бўлган қўшинни сақлаш учун озиқ-овқат йиғими 
сифатида тўпланган. Шунингдек, қўшинни таъминлаш учун 
тағор 
деб 
номланган озиқ-овқат ўлпони ҳам тўланган. Озиқ-овқат солиқларининг 
миқдори қатъий белгилаб қўйилмаган бўлиб, уни ҳукмдорларнинг ўзлари 
хоҳлаганча белгилаганлар.

Айрим тадқиқотчиларнинг фикрича, шайбонийлар даврида солиқ ва 

йиғимлар билан бир қаторда жарималар ҳам бўлган. Мисол учун, 
кўчманчилар қишда истеъмол қилиши учун ҳар йили кузда ўз хўжайинларига 
сўйиш учун битта боқилган чорва молини берганлар. Бу-
суғум 
деб аталган. 
Шунингдек, хонлар, султонлар ва ўғлонлар бир манзилдан иккинчи манзилга 
кўчиб ўтаѐтган вақтларида уларга озиқ-овқат тўплови