|
ANALYTICAL JOURNAL OF EDUCATION
AND DEVELOPMENT
Volume: 01 Issue: 06 | 2021
ISSN: 2181-2624
Kattalar singari, bolalarda ham stress ularning shaxsiy re
yetarlicha moslasha olmasa, ya'ni tashqi omillar bolaning moslashish qobiliyatidan oshib ketganda
paydo bo'ladi. Odatda, bola duch keladigan tashqi talablar, odatda, kattalar hayotida paydo bo'lishi
mumkin bo'lganlarga qaraganda kamroq "stressli" bo'ladi, ammo bu haqiqat bola hech qachon
stressni boshdan kechirmasligini kafolatlamaydi.
Bolaning ichki omillariga qarab, uning hissiyotlari va stress holatlarini keltirib chiqarish uchun
uning kundalik hayotidagi muhim yoki tegishli o'zgarishlar yetarli bo'lishi mumkin. Xuddi
shunday, yoshingiz ulg'aygan sari, o'zingizning qobiliyatingizdan kattaroq mas'uliyat, oilaviy
inqirozlarga, ajrashishlar yoki ota-onangizdan ajralishga guvoh bo'lish ham stressni keltirib
chiqaradigan omil bo'lishi mumkin. Yaqin qarindoshi tomonidan og'ir kasallikdan o'lishi yoki
azoblanishi, birodarning tug'ilishi, kasalxonaga yotqizilish davrlari, maktab sharoitidagi
o'zgarishlar yoki do'stlari, tengdoshlari bilan muammolar kabi boshqa jihatlar ham bolani stress
tlariga duchor qilishi mumkin.
Bolalik davrining stress sabablari.
Bolalardagi tashvish va stressning manbai maktabdagi
muammo, oiladagi o'zgarishlar yoki do'st bilan to'qnashuv kabi tashqi narsadir. Tashvishli his
tuyg'ularni bolaning ichki hissiyotlari va bosimlari, masalan, maktabda yaxshi ishlashni yoki
tengdoshlari bilan bo'lishishni xohlash mumkin. Bolalarda stressning ba'zi sabablari
quyidagilardan iborat: Oiladagi katta o'zgarishlar. Bolalarda stressni keltirib chiqarishi mumkin
iy o'zgarishlar orasida ajralish, oilada o'lim, ko'chib yurish, hatto yangi oila
a’zolarining tug'ilishi ham mavjud. Ushbu seysmik siljishlar bolaning dunyosini to’sib qo'yishi va
bu bola hayotida katta stresslarni kreltirib chiqaradi. Asosiy hayotiy o'zga
bolangizning xavfsizlik hissini siqib chiqarishi va uni xavotir va tashvishlantirishi mumkin. Misol
uchun, yangi oil a’zosi bolani qo'rqitishi va hasad qilishni his qilishiga sababchi bo’ladi. Oilada,
ayniqsa, bobo yoki bolaga yaqin bo'lgan boshqa birovning o'limi, chalkashlik va qayg'u,
shuningdek tashvish va stressni keltirib chiqarishi mumkin. Haddan tashqari to'ldirilgan jadvallar.
Farzandingiz doimo bir faoliyatdan ikkinchisiga o'tayotgan bo'lsa, ayniqsa, u har safar bir necha
turishi kerak bo'lgan bola kabi hissiyotni his etishi mumkin bu esa bola uchun juda
og’ir. Bolaning kun tartibini har doim ham tig’iz rejalashtirish maqsadga muofiq ema chunki bola
hali bunchalik zo’riqishlarga va jismoniy , ruhiy charchashlarga tayyor em
kuchli bo’lishi mumkin lekin u buni zo’riqishlarga sarflamasligi lozim va aksincha unga ba’zan
xoxishlarni inobatga olgan holda yondashish ancha yaxshi samara beradi.
o'ziga bosim. Ko'pgina bolalar maktabda yaxshi o’qishni xohlayotg
qo’rqish holatlari kuzatilishi mumkin. Chunki ular boshqa bolalar bilan moslashishda biroz
qiynalishi mumkin va o’zini yoqtirmasliklaridan qo’rqadi. O'z-o'zidan paydo bo'ladigan bosim va
xavotir bu xatolar qilishdan yoki biror narsaga ega bo'lmaslikdan qo'rqadigan bolalarda ayniqsa
Maktabda tashqi omillar orqali paydo bo’luvchi stresslar ko’p uchraydi. Kattalar tomonidan
bosim o'tkazish holatlari bo’lmasa ham bolani tengdoshlari tomonidan turli hil ruhiy
rbalar berilishi stressni keltirib chiqarishi mumkin. Ya’ni bola sinfdoshlari tomonidan ajratib
qo’yolishi, o’zi yoki yaqinlarining nuqsonlari sabab kamsitilishi bola ruhiyatiga zarba beradi va
o’ziga baho berish jarayonini salbiy tarafga o’zgartirib yuboradi.
Bola kundalik hayotida dahshatli yangiliklar, Tabiiy ofatlar, terrorizm va zo'ravonlik haqidagi
yangiliklar va teledasturlarning tasvirlarini ko’rishi undagi bezovtalik holatini kuchaytiradi va
stress holatiga olib kelishi mumkin. Bola tomosha qiladigan dahshatli
film yoki kitob. Badiiy hikoyalar bolalardagi xavotir va tashvishga ham sabab bo'lishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
