Болалар ва ўсимларнинг мускуллар фаолиятларининг физиологик хусусиятлари

 
3/3. Идеал спортчи эталонини моделлаштириш. 
 

---

Ҳар қандай турдаги фаолият учун организмнинг тузилиши ва 
функцияларини таъмин этувчи унга хос бўлган талаблар қатори хосдир. Бу 
талаблар юқори малакали спортчиларни махсус иш қобилиятини чекловчи, 
организмнинг акс эттирувчи омилли тузилмалар фаолиятида акс этилади. 
Ушбу омилли тузилмалар материалларида мухсус спорт иш қобилияти 
мужасаммлашган барча параметрларни қамраб олган идеал спортчи 
эталони ташкил этилади. Танлов мезонлари бўлиб фақат модул таркибига 
кирувчи белгиларгина киритилади. Масалан, кислородни 1-дақиқада қабул 
қилишни муҳим физиологик кўрсаткичлардан биридир, лекин у 
гимнастика ёки оғир атлетика танлашда танлов мезони бўлаолмайди, 
чунки у спортчининг махсус иш қобилиятини чегаралаолмайди.
Идеал 
спортчи 
модели 
турли 
даражадаги 
қобилиятларни 
параметрларидан иборат бўлади (10-жадвал).
10-жадвал 
Спорт қобилиятининг даражалари 
Қобилият даражалари 
Қобилият элементлари 
1.Умумий
Соғлигини ҳолати, жисмоний 
ривожланиш хусусиятлари, иш 
қобилияти, мотивация 
2. Спорт 
Умумий 
Спорт техникаларини 
ўзлаштиришга чарчоқни енгишга, 
тикланувчанлик 
Махсус 
Ҳар бир спорт турига хослик 
(спецификлик) 

Қобилиятнинг дастлабки икки даражаси спорт танловининг дастлабки 

босқичида устуворлик аҳамиятига эга бўлса, учинчиси эса-навбатдаги 
барча яъни маълум спорт туридаги машғулотларга танлашда 
аҳамиятлироқдир. Бу даража спорт фаолиятининг натижалари билан 
тавсифлансада, ҳатто махсус бўлса ҳам, барча спорт турлари учун умумий 
тавсифга эгадир. 
Махсус спорт тайёргарлиги модели параметрларининг чизмаси. 
Махсус жисмоний 
тайёргарлик 
параметрлари 
Махсус техник 
тайёргарлик 
параметрлари 
Махсус тактик 
тайёргарлик 
параметрлари 
Мусобақаларга оид фаолият натижалари 
Функционал 
тайёргарлик 
параметрлари 
Психологик 
тайёргарлик 
параметрлари 

---