Болалар жарроҳлигининг ривожланиш тарихи. Замонавий

 Буйин туғма кисталари ва оқмалари 
Буйин ўрта туғма кисталари ва оқмалари.
Қалқонсимон – тил йўлини (ductus thiro-glossis) эмбрионал 
ривожланишда битмаслигидан вужудга келади. Қалқонсимон безнинг ўрта 
негизи олдин тил ости соҳасида жойлашади ва кейин тил ости суяги орқали 
бўйинга тушади. Мана шу тушиб келишида қалқонсимон без йўл қолдиради, 
нормада бу эмбрионал йўл облитерацияга учрайди. Агар йўл бутунлай 
облитерацияга учрамаса, оқма, ёпиқ бўшлиқ ҳосил бўлса ўрта киста ҳосил 
бўлади.
Клиникаси.
Бўйин ўрта кистаси 1 ёшгача диагноз қўйилади. Киста 
бўйин ўрта линиясида жойлашиб, эластик консистенцияли, юмшоқ, 
флюктуацияланади, оғриқсиз. Бола ютинганда тил ости суягига қўшилиб 
киста ҳам қимирлайди. Кистанинг юқори қутбидан кетувчи тортмани 
пайпаслаш мумкин, кўпинча кистанинг d-2-3смдан ошмайди. Кистага 
инфекция гематоген ёки оғиз бўшлиғидан кичик йўл орқали ўтиб 
яллиғланади.
Оқма нуқтадек бўлиши мумкин, палпацияда тил ости суягигача борувчи 
тортмани аниқлаш мумкин. Айрим ҳолларда оқма тўш суяги дастасигача 
бориши мумкин. 
Диффиренциал диагностикаси.
Дермоид киста - пайпасланганда қаттиқроқ бўлади, ютинганда 
қимирламайди. Эмбрионал тортма пайпасланмайди. 
Линфангиома ва липома - ўлчами каттароқ, чегаралари ноаниқ, юмшоқ, 
эластик консистенцияли, кўпинча уларнинг ўлчами катталашиб боради. 
Лимфаденит - бунда анамнез ва инфекция кириш дарвозаси аниқланади. 
Даволаш
. 3 ёшдан кейин операция қилинади. Операциядан олдин 
оқмага бўёвчи модда юбориб, тил ости суягига бориб қисман резекция 
қилинади. 

---

181 
Бўйиннинг ён киста ва оқмалари. 
Бўйиннинг ён киста ва оқмалари айрисимон без йўлининг облитерацияга 
учрамаслиги оқибатида келиб чиқади, улар ҳалқумнинг ён деворидан 
бошланиб, бутун бўйиндан ўтиб, тўшда тугайди. Айрим авторларнинг 
фикрича жабра тирқишлари қолдиғи ҳисобланади. 
Клиникаси. 
Бўйиннинг 
ён 
кисталари 
ва 
оқмалари 
m.sternoсloedamаfstoideus 
мушакларининг ички юзасида жойлашади, 
кисталар айлана ёки овал формада, зич эластик консистенцияли, чегаралари 
аниқ, тери юзаси ўзгармаган, оғриқсиз. 
Оқмалар нуқтадек, шиллиқ келиб туради. Тўлиқ оқмалар ҳалқум 
бўшлиғи билан алоқа қилади. Оқма йўли орқали тортиб пайпасланади.