Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

6.2. Parodont xastaliklari tasnifi. 
I. Gingivit - milkning mahalliy va umumiy noxush ta’sirotlar ostida tish, 
milk cho`ntagining butunligi bilan kechuvchi yallig`lanish jarayonidir. 
Shakllari: kataral, gipertrofik, atrofik. 
Kechishi: o`tkir, surunkali, qaytalovchi. 
Ko`lami: chegaralangan, diffuz.
Klinik darajasi: yengil, o`rta og`irlikda, og`ir. 
II. Parodontit - periodontal boylam va suyak to`qimasining buzilishi bilan 
birgalikda namoyon buluvchi parodont to`qimasining yallig`lanish jarayoni. 
Kechishi: o`tkir, surunkali, o`tkirlashuvchi (jumladan yiringli-absseseli), 
qaytalanuvchi. 
Klinik darajasi: yengil, o`rtacha og`irlikda, og`ir.
Ko`lami: chegaralangan, diffuz (keng tarqalgan). 
III. Parodontoz - parodont to`qimasining yallig`lanishsiz distrofik 
jarohatlanishi. 
Klinik darajasi: yengil, o`rtacha og`irlikda, og`ir. 
Kechishi: surunkali, qaytalovchi. 
Ko`lami tarqalgan (diffuz). 
IV. Parodont to`qimasining tez kechuvchi neoplastik (ideopatik) 
yallig`lanish jarayonlari. Bularga Papiyon-Lefevr, Xend-Krischen-Myuller (X-
gistiotsitoz) 
sindromlari, 
akatalaziya, 
neytropeniya, 
gammaglobulinemiya 
xastaliklarida yuzaga keladigan parodont to`qimasidagi kuchli o`zgarishlar kiradi. 
V. Parodontomalar-parodont to`qimasining o`smalari, 
Yuqorida bayon qilingan parodont xastaliklarining turlanishi, ularning klinik 
kechishi va morfologik o`zgarishlarini baxolab, yallig`lanish, distrofik va usma 
jarayonlarini o`zida to`g`ri aks ettiradi. Xastaliklarga bunday nuqtai-nazardan 
qarash uni to`g`ri tushunib, shunga yarasha aniq to`g`ri ta’sir qiluvchi davo chora-
tadbirlarini tanlashda muhim omil bo`lib hisoblanadi. 
 
6.3. Parodont kasalliklari etiologiyasi. 
Xastalikni to`g`ri aniqlashda uning ko`lamidan tashqari, keltirib chiqaruvchi 
shart-sharoitlarni 
(etiologiya), 
xastalikning 
klinik 
kechishini 
(surunkali, 
o`tkirlashgan surunkali, turg`un bosqichi), darajasini (engil, o`rta, og`ir) hamda 
yallig`lanish jarayonining klinik va morfologik belgilari (serozli, yiringli, nekrozli, 
proliferatsiya) ni nazarda tutmoq lozim. 
Bolalarda kechadigan parodont to`qimasining xastaligi bir qator o`ziga xos 
xususiyatlarga egadir. 
Xastalikning barcha shakllarida yallig`lanish jarayoni kuzatilib, u asosiy 
o`rinni egallaydi. Parodontoliz va neoplastik jarayonlar bolalar yoshida kam 
uchraydi, parodontoz xastaligi esa uchramaydi deb hisoblanadi. Milkning ustki 
qismida toshlarning yig`ilishi faqat katta yoshdagi o`smir bolalarda kattalarga 
nisbatan ancha kam uchraydi.
Bolalar yoshida uchraydigan parodont xastaliklarini aksariyat hollarda 
mahalliy (og`iz bo`shlig`idagi) noxush sabablar yuzaga keltiradi. Shu bilan 

---

106 
birgalikda organizmning umumiy kasalliklari ham bolalar yoshida parodont 
kasalligini keltirib chiqarishi ko`plab kuzatiladi.