Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

36-rasm. OIV da og’iz bo’shlig’i shilliq’ q’avati kandidozi 
Q’aytalanuvchi gerpetik stomatit ko’pincha labning q’izil hoshiyasida 
joylashadi, ba’zan atrofidagi teri sohalari ham q’o’shilib ketishi mumkin. 
Pufakchalar tez kattalashib, birlashadi va ikkilamchi infeksiya q’o’shiladi. 
Pufakchalar yiringlaydi, natijada to’q’ sariq’ rangdagi po’stloq’ hosil bo’ladi, ular 
olib tashlanganda o’rnida eroziya yoki yara ko’rinadi. Q’attiq’ tanglay va milkdagi 
zararlanish belgilari mayda pufakchalar ko’rinishida bo’lib, ular tez yoriladi va 
shilliq’ q’avatning yarali zararlanishiga olib keladi. Klinik belgilar shamollash, 
stress, respirator infeksiyalar q’o’shilganda kuchayadi. 

---

203 
O’tkir uchli kondilomalar
. Joylashishiga ko’ra kasallanish belgilari turlicha: 
o’tkir uchli yoki yassi yuzali bo’rtmalar ko’rinishda bo’lishi mumkin.
Milkda yoki q’attiq’ tanglayda joylashganda o’tkir uchli ko’rinishda bo’ladi. 
Yonoq’da va lablarda joylashganda klinik ko’rinish fokal epitelial giperplaziya 
belgilarini eslatadi, ya’ni: yumaloq’, yuzasi biroz ko’tarilgan va diametri 5mm 
atrofida buladi. 
Tukli til leykoplakiyasi.
Jarohatlanish o’chog’i tilda joylashadi, lekin 
o’lchami va tashq’i ko’rinishi turlicha bo’ladi (37-rasm). Tilning yon, orq’a, ustki 
yuzalarida aniq’lanadi yoki butun tilni q’oplab oladi . 
37-rasm. OIV da tukli til leykoplakiyasi. 
Shilliq’ q’avat oq’imtir tusni oladi, lekin giperkeratoz kuzatilmaydi. 
Palpasiyada zichlashish sezilmaydi, bu esa kasallikning ushbu shaklini yumshoq’ 
leykoplakiya deb nomlanishiga sabab bo’ladi. Jarohat o’chog’i tilning chap va 
o’ng taraflarida, ya’ni bilateral yoki bir tomonlama joylashishi mumkin. Mahalliy 
yoki tarq’algan jarohatlarda shilliq’ q’avat o’zgaradi, buramalar yoki bo’rtmalar 
ko’rinishida ko’tariladi, bu esa tashq’i ko’rinishidan sochlarni (tuklarni) eslatadi. 
Shuning uchun ham tukli leykoplakiya nomi berilgan. Diskomfortdan boshq’a 
sub’ektiv belgilar kuzatilmaydi. 
Gistologik, virusologik, shuningdek serologik tekshirishlar natijasida 
yumshoq’ tukli leykoplakiyaning sababchisi Epshteyn-Barr virusi ekanligi 
aniq’langan. 

---

204 
Shunday 
q’ilib, OIV infeksiyasida kasallikning dastlabki, ya’ni 
immuntanq’islik 
rivojlanguncha 
bo’lgan 
davrida 
og’iz 
bo’shlig’ida 
restidivlanuvchi (q’aytalanuvchi) kandidoz va gerpes paydo bo’ladi - bu 
kasallikning ilk ko’rinishidir. Ularning og’iz shilliq’ q’avatidagi (yonoq’, q’attiq’ 
va yumshoq’ tanglay, milk, til, shuningdek lablar) og’ir ko’rinishlari
immuntanq’islik rivojlanishi bilan ortib boradi va OITS bosq’ichida eroziv-yarali 
ko’rinishda namoyon bo’ladi. Aynan shuning uchun ham, og’iz bo’shlig’i shilliq’ 
q’avatida q’aytalanuvchi patologiyaga ega odamlar OIV infeksiyasiga 
tekshirilishlari lozimdir. 
Shunday q’ilib, stomatolog-vrach yoki assistent-stomatolog ish vaq’tida va 
tish texnigi tish q’oplamalari hamda protezlar uchun q’olip olayotganda bemordan 
havo-tomchi yoki kontakt yo’li orq’ali kasallikni yuq’tirib olishi mumkin. Chunki 
q’abulga kelgan bemor infeksiya tashuvchisi yoki yuq’umli kasallikning yashirin 
davrida (kontagioz bosq’ichida) yoki rivojlanish davrida yurgan bo’lishi mumkin. 
Yana, shuningdek, asboblar yaxshi dezinfeksiya q’ilinmaganda parenteral 
infeksiyalar tarq’alishi mumkin. O’z navbatida shifokorning o’zi ham kasallik 
manbai bo’lishi mumkin. Shuning uchun buni doim yodda saq’lash va zarur 
hollarda ehtiyot choralarini ko’rish lozim.