Klassifikatsiyasi va tashqi linklar Ixtisos Yuqumli kasalliklar, Gastroenterologiya kxk-10

---

Botulizm

Clostridium botulinum mikropreparatining

fotografiyasi, gensianviolet bilan

ranglangan.

 

Klassifikatsiyasi va tashqi linklar

Ixtisos Yuqumli kasalliklar,

Gastroenterologiya

KXK-10 A

KXK-9 005.1 (http://www.icd9data.com/

getICD9Code.ashx?icd9=005.1)

Patient

UK

Botulizm (http://patient.info/doct

or/Botulism)

Botulizm

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Botulizm (lot. botulus — kolbasa) — odam va hayvonlar (ayrim

sut  emizuvchilar)da  uchraydigan  o

ʻtkir  yuqumli  kasallik;

ovqatdan  bo

ʻladigan  toksikoinfeksiyalar  guruhiga  kiradi.  B.

(Clostridium  botulinum)  bakteriyalari  bilan  ifloslangan  ovqatlar

iste

ʼmol  qilinganda  yuzaga  keladi.  B.  qoʻzgʻatuvchilari  tabiatda

keng tarqalgan bo

ʻlib, chidamli (sporali) va chidamsiz (vegetativ)

xillari  uchraydi.  Sporalari  tashqi  muhitda  yillab  saqlanishi

mumkin;  sporalar  tuproqdan  suv,  meva,  sabzavot,  oziq-ovqat,

yemxashakka  o

ʻtadi,  keyin  odam  va  hayvonlar  ichagiga  tushib,

so

ʻngra najas bilan yer yuziga tarqaladi. B. mikrobi faqat anaerob

(havosiz) sharoitda rivojlanadi. Shu sababdan konserva qilingan,

tuzlangan,  dudlangan  mahsulotlar  va  kolbasaga  tushib  kalgan

sporalar anaerob sharoitda o

ʻsib, vegetativ shakl (bakteriyalar)ga

aylanadi. Ular ana shu sharoitda kuchli zahar (ekzotoksin) hosil

qiladi.  Bu  mahsulotni  iste

ʼmol  qilgan  odam  kasal  boʻladi.  B.

toksini  ichakda  tez  so

ʻriladi,  qonga  oʻtadi  va  butun  organizmga

tarqalib,  asosan  nerv  sistemasini  zararlaydi.  Kasallik  to

ʻsatdan

boshlanadi.  Bemorning  boshn  og

ʻriydi,  tinkasi  quriydi,  koʻzi

tinadi,  lohaslanadi,  ko

ʻngli  aynib  qusadi,  uyqusi  qochadi,  qorni

og

ʻriydi,  ogʻzi  quriydi,  tashna  boʻladi;  koʻpincha  qabziyat

kuzatiladi.  Keyinchalik  boshi  aylanadi,  ko

ʻz  xiralashadi,

qovoqlar salqiydi, bemor ravon gapira olmaydi yutish, nafas olish

faoliyati  buziladi;  yurak  va  nafas  markazlari  falajlanishi  tufayli

o

ʻlim  sodir  boʻlishi  mumkin.  Bemor  faqat  kasalxonada

davolanadi. Zamonaviy davo usullari: B.ga qarshi zardob, sun

ʼiy

nafas oldirish apparatlarini o

ʻz vaqtida qoʻllash yaxshi naf beradi.

Kasallikning  oldini  olish  uchun  konserva  tayyorlash

qonunqoidalariga  qat

ʼiy  amal  qilish,  uy  sharoitida  konserva  va

oziq-ovqat tayyorlashda sanitariya talablarini o

ʻrniga qoʻyish talab etiladi. Davosi: B.ga qarshi maxsus zardob

yuboriladi; zond orqali me

ʼdani yuviladi, huqna qilinadi, yurak dorilari beriladi, nafas olish izdan chiqqanda

sun

ʼiy  nafas  oldiriladi  va  boshqa  Hayvonlarda  B.  ozuqa  (buzilgan  silos,  kepak  va  boshqalar)dan

zaharlanishdir. Aksariyat ot, qoramol, parranda va norkalar kasallanadi. Kasallikning yashirin davri bir necha

soatdan  10—  12  kungacha.  Kasal  hayvonning  markaziy  nerv  sistemasi  zararlanadi,  hiqildoq,  til  va  pastki

jag

ʻlar falajlanadi, burnidan shilimshiq oqadi, suv yuta olmaydi. Kasallangan hayvonlarning 70—95% halok

bo

ʻladi. Kasal hayvon goʻshtini isteʼmol qilish man etiladi (goʻshti va terisi kuydiribtashlanadi).

Davosi:  kasal  hayvonning  me

ʼdasi  yuviladi,  surgi  dorilar  (arekalin,  pilokarpin,  ezerin)  beriladi,  iliq  huqna

qilinadi. B.ga qarshi maxsus zardob yuboriladi. Kasallikning oldini olish uchun mollarga sifatsiz yemxashak

bermaslik, kasallik chiqqan hollarda sog

ʻlom mollarni ham B.ga qarshi zardob bilan emlash lozim.

O

ʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

Adabiyotlar

---

Shovahobov Sh., Yuqumli kasalliklar va epidemiologiya asoslari, T., 1997; Shopo

ʻlatov J.,

Veterinariya asoslari, T., 1993.

Shonosir Shovahobov, Po

ʻlat Moʻminov.

Ushbu maqolada O

ʻzbekiston milliy

ensiklopediyasi (2000-2005) ma

ʼlumotlaridan

foydalanilgan.

Tibbiyotga oid ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib, (https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title

=Botulizm&action=edit) Vikipediyaga yordam berishingiz mumkin.

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Botulizm&oldid=1823153" dan olindi 

Bu sahifa oxirgi marta 26-Noyabr 2015, 16:52 da tahrir qilingan.

Matn Creative Commons Attribution-ShareAlike litsenziyasi bo

ʻyicha ommalashtirilmoqda, alohida holatlarda qoʻshimcha

shartlar amal qilishi mumkin (batafsil).

Manbalar