Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

 
33-rasm. Q’izamiq’da Belskiy - Filatov - Koplik dog’lari 

---

199 
Q’izamiq’da mikroskopik ko’rinish: nafas yo’llari shilliq’ q’avatida shish, 
nekroz o’chog’i, epiteliyda metaplaziya zonalari, shilliq’ osti q’avatida 
limfogistotiostitar infiltrastiya bo’ladi. Retikuloendotelial tizimda - Warthin-
Finkeldey hujayralari uchraydi. Teri - dermaning so’rg’ichli q’atlamida shish 
ko’rinishidagi o’zgarishlar, perivaskulyar limfogistiostitar infiltrastiyali q’on 
q’uyilishlar, kasallikning 2-kunida epidermisda nekroz fokuslari paydo bo’ladi, 
lunjning ichki yuzasi shilliq’ q’avatida Belskiy - Filatov – Koplik dog’lari 
kuzatiladi (33-rasm). 
Yashirin davri 8-14 kun (kam hollarda 17 kungacha). O’tkir davrida - 
haroratning 38-40°C gacha ko’tarilishi, q’uruq’ yo’tal, burun bitishi, yorug’likdan 
q’o’rq’ish, aksirish, ovozning bo’g’ilishi, bosh og’rig’i, q’ovoq’ning shishishi, 
kon’yuktivaning q’izarishi, halq’um giperemiyasi va q’attiq’ va yumshoq’ 
tanglayda q’izil dog’lar - q’izamiq’ enantemasi kuzatiladi. 
Q’izamiq’ toshmasi (ekzantema) - kasallikning 4-5-kunida paydo bo’lib, 
dastlab yuzga, bo’yinga, q’uloq’ orq’asiga, keyingi kuni tanaga, 3-kunida esa 
toshmalar q’o’l va oyoq’ning yoziladigan yuzalariga toshadi. Toshmalar mayda 
papula holida bo’lib, keyinchalik q’o’shilib ketishi mumkin (bu uning q’izilchadan 
farq’laydigan belgisi bo’lib, q’izilchada bu toshmalar q’o’shilib ketmaydi). 
Toshmaning yo’q’olishi 4-kundan boshlanadi. Bunda harorat me’yorlashadi, 
toshma to’q’ rangga kirib, pigmentastiyalanadi va ko’chishi boshlanadi (toshma 
q’anday ketma-ketlikda toshgan bo’lsa, shu ketma-ketlikda q’aytadi). 
Pigmentastiya 1-1,5 hafta davomida saq’lanib turadi. 
Asoratlari: laringit, nafas siq’ishi (hiq’ildoq’ning torayishi), traxeobronxit, 
birlamchi q’izamiq’ zotiljami, ikkilamchi bakterial zotiljam, q’izamiq’ enstefaliti, 
gepatit, limfadenit, mezenterial limfadenit. 
OITS.
OIV – infeksiya odam immuntanq’isligi virusi keltirib chiq’aradigan, 
immun tizim va asab tizimida zararlanish va og’ir yuq’umli infeksiyalar (parazitar) 
yoki xavfli o’smalar hamda enstefalopatiya belgilari bilan kechadigan kasallikdir. 

---

200 
OITS (orttirilgan immun tanq’islik sindromi) OIV-infeksiyasining og’irgi 
bosq’ichi hisoblanadi. 
Epidemiologiyasi.
Kasallikning birdan bir infeksiya manbai - ushbu virus (34-
rasm) bilan kasallangan odamdir. Kasallikning klinik belgisi kuzatilmagan 
shaxslar, ya’ni virus tashuvchilar bir muncha xavfli bo’lib, aholi o’rtasida OIV 
infeksiyasining tarq’alishida asosiy sababchi hisoblanadi.