|
Bolalar bog'chasida estetik tarbiya- bolaning estetik fazilatlari, qobiliyatlari namoyon bo'lishi, dunyoqarashini shakllantirish uchun zarur shart-sharoitlarni yaratish. Bu jarayon, uning natijasi o'quvchilarning butun atrofdagi dunyoning go'zalligini sezish va qadrlash qobiliyatini rivojlantirishdir. Go'zalni qadrlashga, uni tushunishga, unda shaxsan ishtirok etishga, "go'zal" qonunlari asosida yaratishga o'rgatish bolani yoshligidan tarbiyalashning muhim qismlaridir.
Tarbiya to'g'ri munosabat go'zallik badiiy yoki musiqiy idrok bilan chegaralanmaydi. Bu murakkab tizim: ishga, hayotga, kundalik hayotga, tabiatga munosabat. San'at bilimi bu tizimning qimmatli, samarali qismi bo'lib, tarbiyalashga qodir axloqiy fazilatlar, estetik tuyg'ular, tasavvur.
NAZARIY ASOSLAR: ESTETIK TARBIYADAGI TAMOYILLAR
Bolalar bog'chasida estetik tarbiyani tashkil etish bir nechta tamoyillarni hisobga olgan holda amalga oshiriladi:
MAQSADLAR VA MAQSADLAR
Maqsad - atrof-muhitga adekvat estetik munosabatni shakllantirish, kichkina odamni go'zallikni ko'rishga, tushunishga o'rgating. Ta'lim idrokni, tasavvurni shakllantiradi, xotirani, his-tuyg'ularni, qiziqishlarni, moyilliklarni, qobiliyatlarni rivojlantiradi. Kundalik hayotga faol ijobiy munosabatni shakllantirishga yordam beradi.
go‘zal, go‘zal, nafis, uyg‘unlik qadriyatlari haqida tasavvur hosil qilish;
san'atda, kundalik hayotda go'zallik haqidagi tasavvurni shakllantirish;
hissiy sezgirlikka, empatiya qobiliyatiga, "ta'm" tuyg'usiga ta'sir qilish;
ijodkorlikka, badiiy ta’limga asos soladi.
Tarbiya natijasi:
yaxshi, go'zal, to'g'ri haqida umumiy tushuncha;
shakl, mazmunni idrok etish;
sheriklik, hamdardlik;
his-tuyg'ular, taassurotlar, tasavvurlar ifodasining yorqinligi.
GO'ZALLIKKA MUNOSABATNI TARBIYALASH. QACHON BOSHLASH KERAK?
Yosh bolalarni erta yoshdanoq qiziqarli narsalar o'ziga jalb qiladi yorqin o'yinchoqlar, elementlar. Ular quvonch hissini, aniq zavqni uyg'otadi. "Go'zal" tushunchasi shakllana boshlaydi. O'yin o'ynash, ertak tinglash, hayvonlarning rasmlarini ko'rish orqali bolalar juda ko'p narsalarni olishadi ijobiy his-tuyg'ular... Bu his-tuyg'ular "go'zal" ni tushunish uchun mas'ul bo'lgan yanada murakkab fazilatlarni shakllantirish uchun asosdir. Go'zallikni ongsiz idrok etish asta-sekin ongli uyg'un didga, ijodiy qobiliyatlarning rivojlanishiga o'tadi. Rivojlanishning ushbu momentidagi kattalarning vazifasi bolaga yordam berish, uni to'g'ri yo'nalishga yo'naltirishdir.
Har qanday o'quv jarayoni - kooperativ faoliyat bir necha kishi (tarbiyachi-bola), zarur shaxsiy xususiyatlarni rivojlantirish uchun shart-sharoitlar yaratishga qaratilgan, shuning uchun o'qituvchining shaxsiyati asosiy rollardan birini o'ynaydi.
Har bir maktabgacha ta'lim muassasasi barcha eng muhim shaxsiy xususiyatlarni rivojlantirish imkoniyatiga ega. Oila ko'magida to'g'ri tuzilgan tarbiya sxemasi bolaning estetik jihatdan rivojlangan jamiyat fuqarosi sifatida shakllanishini kafolatlaydi.
MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARDA DIDNI SINGDIRISH
Ta'm hissi - bu san'atning haqiqiy go'zalligi bilan "muloqot" dan ma'naviy zavq olishda namoyon bo'ladigan murakkab shaxsiy xususiyatdir. Bu tushunish, san'at asarlaridan zavqlanish, tabiat go'zalligini, kundalik hayotning o'ziga xos xususiyatlarini, kiyim-kechaklarni tushunishdir.
Zero, didning shakllanishida oilaning doimiy ko‘magida ta’lim va tarbiya hal qiluvchi o‘rin tutadi. Adabiyot, musiqaning madaniy qadriyatlari bilan tanishish unda nima borligini aniqlashga yordam beradi bolalik san'at asarlari, ularning go'zalligini ko'rish yoki ko'rishni o'rganish. Bolalar asarlarni taniy boshlaydilar, sevimli ertaklar, musiqiy asarlar paydo bo'ladi, ular bu davrda ular uchun estetik idealga aylanadi. Kattalar yordami bilan ular so'z va musiqaning go'zalligi va boyligini ko'radilar. Bu badiiy didning asosi bo'lib, kundalik hayotning shakllanishiga yanada ta'sir qiladi.
Ta'm tuyg'usi atrofdagi dunyoning go'zalligini his qilish, uni himoya qilish va saqlash qobiliyatini belgilaydi. Bola gulzordagi gul vazadan ko'ra chiroyliroq ekanligini tushunishi kerak; tozalik qulaylik va go'zallik garovi, boshqa ko'plab ibtidoiy qoidalar.
TA'LIM VOSITALARI
Vositalar - o'qituvchilar tomonidan maxsus foydalaniladigan ob'ektlar, jamiyat uchun muhim bo'lgan shaxsiy xususiyatlarning shakllanishiga ta'sir qilishi mumkin bo'lgan atrof-muhit hodisalari.
"Go'zal" tuyg'usini yaratish uchun asosiy vositalar:
san'at asarlari;
madaniy tadbirlar;
turli tashkil etilgan faoliyat (badiiy, mehnat), maktabgacha yoshdagi bolalarning mustaqil faoliyati;
atrof-muhit, tabiat;
kundalik hayotning estetikasi.
KUNDALIK HAYOT ESTETIKASI - TARBIYANING BIRINCHI VOSITASI
Do'stlaringiz bilan baham: |
