Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари

Kalit so'zlar: psixologiya, psixologik ma'rifat, profilaktika, korreksiya, ta'lim-
tarbiya, salbiy og'ish, reabilizatsiya. 
Bilamizki, inson psixologiyasini tushunish, uni teran tahlil qilish va 
rivojlantirishga e'tibor berish, hamisha har bir davlatning, ham ijtimoiy ham iqtisodiy 
hayotida ustuvor vazifa bo'lib kelgan. Shu o'rinda aytib o'tishimiz lozimki, psixologiya 
fani va uning ilg'or vakillari tomonidan, XX asr boshlarida asoslab berilgan psixologik 
xizmat ko'rsatish tizimining muqarraligi, butun insoniyat uchun jahonshumul voqea 
bo'ldi. Shuningdek, ta'limda psixologik xizmatning rivojlanib borishi har bir 
mamlakatda turli yillarda sodir bo'lgan. Misol tariqasida, AQShda 1800-yillardan, 

---

Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари 
210 
Fransiyada esa undan 1 asr keyin, Chexoslovakiyada 1980-yilda, Estoniyada 1975-
yilda, Rossiyada 1982-yilda, O'zbekistonda esa o'tgan asrning 70-80- yillaridan ta'limda 
psixologik xizmat faoliyati rivojlana boshlagan. (3, b.4-5) 
Quyida psixologik xizmatning qaysi davlatda, qachon, qay tarzda sodir bo'lganligi 
ko'rsatilgan: 
T/r Davlatlar 
Yillar 
Voqealar 
1. 
AQSH 
1800 
AQShning birinchi amaliyotchi psixologlari o'z-
o'zini tarbiyalash muammosini o'rgangan dastlabki 
ekspertlar bo'lib yetishdilar. 
2. 
Fransiya 
1905 
Aqliy taraqqiyotda orqada qolgan bolalarni ajratib 
beradigan Bine-Simon test dasturi yaratildi 
3. 
Estoniya 
1975 
Maktabda psixologik xizmat tashkil etildi 
4. 
Chexoslavakiya 1980 
Tarbiya 
masalalari 
bo'yicha 
modda 
maktab 
to'g'risidagi qonunga kiritildi 
5