Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари

Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари 
169 
Mámleketimizdiń mektepke shekemgi bilimlendiriw shólkemlerinde “Ilk qadam” 
oqıw baǵdarlaması boyɪnsha balalarǵa tàlim-tàrbiya beriw durıs jolǵa qoyılǵan. Usı
baǵdarlamaǵa qosımsha mektepke shekemgi bilimlendiriw shólkemlerinde kórkem 
ádebiyat hám til ósiriw sabaqlarınan tárbiyashılarga qolaylıq jaratıw maqsetinde, 
qaraqalpaq balalar ádeyatına baylanıslı ilimiy jaqtan támiyinlengen variativ dástúrler, 
metodikalıq kórsetpeler islep shıǵılıwları nazerde tutılmaqta. 
Juwmaqlap aytqanda, mektepke shekemgi jastaǵɪ balalarǵa tàlim-tàbiya beriwdegi 
àhmiyetli maqsetlerimizdiǹ biri - mektepke shekemgi bilimlendiriw shólkemlerinde, 
mektepke shekemgi jastaǵı balalardıń qaraqalpaq balalar ádebiyatınińdagı janrlardı 
ózlestiriw ushın kompetenciyalar payda etiw, jasına say kórkem pikirlewge 
úyretiwdın` psixologiyalıq, pedagogikalıq talapları, teoriyalıq hám metodologiyalıq 
ózgesheliklerin kórip shıǵıp, milliy qadiriyatlarımızdı saqlaǵan halda zamanagóy, 
qaraqalpaq balalar ádebiyatın kelesi áwladqa taza halda jetkerip beriw bolıp tabıladı. 
Paydalanılǵan ádebiyatlar: 
1. Ózbekistan Respublikası prezidenti SH. Mirziyoev 2019-jıl ushın 
mólsherlengen eń zárúr áhmiyetli wazıypalar haqqındaǵı Oliy Májiliske 
Murajatnamasındaǵı sózi. 
2. “Qaraqalpaq folklorı” 99-tom, Nókis “Ilim” baspası 2015-jıl
3. Q.Q Jarımbetov, Q.K Orazımbetob. Qaraqalpaq ádebiyatı. Nókis. Bilim baspası. 
2010ж. 
4. Ó.Alewov. Qaraqalpaqstanda tálim-tarbiyalıq oy-pikirlerdiń qáliplesiwi hám 
rawajlaniwi. 1993 j.
ОТА-ОНАЛAРНИНГ ЎЗ БОЛАЛАРИГА ЭЪТИБОРИНИ 
КУЧАЙТИРИШНИНГ ПСИХОЛОГИК АҲАМИЯТИ 
 
Рахимова Хуршида Тўраевна 
Сурхондарё тумани Шеробод тумани 56-мактаб психологи 
Жамиятда оиланинг роли ўзининг кучи бўйича бошқа ҳеч бир ижтимоий 
институтлар билан тенглаштириб бўлмайди. Айнан оилада инсоннинг шахси 
шаклланади ва ривожланади Оилада инсоннинг маънавийлигига асос солинади, 
ҳулҳийҳ оидалари юзага келтирилади, шахснинг ички дунёси ва индивидуал 
сифтлари очиб берилади. 
Бугунги кундаги энг долзарб масала сифатида жамиятда ёшларнинг хулқ-
атворидаги салбий ўзгаришлар намоён бўлмоқда. Ўсмирлардаги бу ўзгаришлар 
агриссив хатти-ҳаракатларда ўз ифодасини топмоқда.
Хўш, бундай агрессив хулқ атворни юзага келтирувчи асосий омил нима? 
Буни қандай йўл билан олдини олиш мумкин? 
Аввало, оиладаги тарбия жараёни, ўсмир шахсида хулқ-атворни юзага 
келишининг бирламчи омили ҳисобланади. Оиладаги муҳит ота-она ўз 
маъсулиятларини ҳис қилиши билан барқарор бўлади. Болаларнинг одобли бўлиб 
улғайиши учун ота-она билан бир қаторда маҳалла-куй ҳам катта ибрат 
мактабидир. “Қуш уясида кўрганини қилади”, деб бежиз айтмаган халқимиз. 

---