Bog‘lanish va bog‘lanish reaksiyalari. Kuch momenti

Kuchning nuqtaga nisbatan momenti quyidagi xossalarga ega:

1. 
   Kuchning miqdori va yo‘nalishini o‘zgartirmay, ta’sir chizig‘i bo‘ylab ixtiyoriy nuqtaga ko‘chirishdan, kuch yelkasi o‘zgarmay qolishi tufayli, kuch momenti o‘zgarmaydi.
   
2. 
   Kuchning ta’sir chizig‘i moment markazidan o‘tsa, uning shu nuqtaga nisbatan momenti, kuch yelkasi nolga teng bo‘lganligi uchun, nolga teng bo‘ladi.
   
3. 
   1.10-rasmga ko‘ra, kuchning nuqtaga nisbatan momentining absolyut qiymati kuchning boshi va uchini moment markazi bilan tutashtirishdan hosil bo‘lgan OAB uchburchak yuzasining ikkilanganiga teng bo‘ladi.
   

|M_o(F^⃗⃗)| = 2S_∆OAB = ^|𝐹 ∙ 𝑑^| (1.2)

1.10-rasm	1.11-rasm

4. Juft kuch. Juft kuch momenti.

Juft kuch deb miqdor jihatdan teng, bir to‘g‘ri chiziqda yotmaydigan, parallel va qarama – qarshi yo‘nalgan ikki kuchdan iborat sistemaga aytiladi. Juft kuch (𝐹^⃗₁, 𝐹^⃗₂) bilan belgilanadi (1.11-rasm).

1.12-rasm
Juft kuchni tashkil etgan kuchlar orasidagi eng qisqa masofa juft kuch yelkasi deyiladi va u d bilan belgilanadi. Juft kuch yotgan tekislik juft kuch tekisligi deyiladi.
Juft kuchni tashkil etuvchi kuchlar teng ta’sir etuvchiga ega emas. Juft kuchni bitta kuch bilan almashtirib bo‘lmaydi. Shu sababli, faqat juft kuch ta’sirida bo‘lgan jism ilgarilanma harakat qila olmaydi! Juft kuch statikaning mustaqil elementi hisoblanadi!
Juft kuch momenti. Juft kuch ta’sirida jism juft tekisligida aylanma harakatda bo‘lishi mumkin. Juft kuchning aylantirish effekti:

1. 
   Juft kuchni tashkil etuvchi kuchlarning moduli |𝐹^⃗₁|, |𝐹^⃗₂| va juft yelkasining uzunligi d ga;
   
2. 
   Juft kuch tekisligining egallagan holatiga;
   
3. 
   Juft kuch ta’siridagi jismning aylanish yo‘nalishiga bog‘liq bo‘ladi.
   

Juft kuchning aylantirish effektini aniqlash va baholash uchun juft kuch momenti tushunchasi kiritiladi. Juft kuchning momenti deb, mos ishora bilan olingan juft kuchni tashkil qilgan kuchlardan birining miqdorini juft kuch yelkasining uzunligiga ko‘paytmasiga teng bo‘lgan kattalikka aytiladi. Juft kuch momenti M bilan belgilanadi:
. (1.3)
Juft kuch jismni soat milining aylanishiga teskari yo’nalishda aylantirishga intilsa, uning momenti musbat, aks holda – manfiy hisoblanadi (1.12-rasm). Shartli ravishda juft kuchlar yoysimon strelkalar orqali tasvirlanadi. Bunda juft kuch momentining kattaligi M orqali, uning ishorasi esa strelka yo‘nalishi orqali ifodalanadi.

5.