Bog‘lanish va bog‘lanish reaksiyalari. Kuch momenti

Sferik sharnir. Jism sferik sharnir vositasida bog‘langan bo‘lsa (1.6a - rasm), bunday sharnir jismni o‘z markazi O nuqtadan o‘tuvchi har qanday o‘q atrofida aylanishiga imkon beradi. Sferik sharnir reaksiyasi O nuqtadan o‘tadi, lekin uning miqdori va yo‘nalishi oldindan ma’lum bo‘lmaydi.

Masalani yechishda sferik sharnir reaksiyasi 𝑅^⃗⃗_𝑜 tanlab olingan koordinata

o‘qlari bo‘ylab yo‘nalgan
𝑿^⃗⃗_𝒐, 𝒀^⃗⃗_𝒐, 𝒁^⃗⃗_𝒐 tashkil etuvchilarga ajratiladi. Ularning

qiymatlari muvozanat shartini ifodalovchi muvozanat tenglamalaridan aniqlanadi.

Aniqlangan
⃗_𝑿⃗_𝒐,
⃗_𝒀⃗_𝒐,
^⃗𝒁^⃗_𝒐 tashkil etuvchilar qiymatlari orqali 𝑅_𝑜 ning miqdori va

yo‘nalishi topiladi. Podpyatnik (tagtavon – tiralib turgan podshipnik) reaksiya kuchi ham xuddi shu usulda aniqlanadi (1.6b- rasm). Sferik sharnirga taaluqli fotoaparatlarning shtatividagi zuxbirli tutgich, inson va hayvonlarning ko’pgina suyaklarining birlashgan joylari zoldirli sharnirga misol bo’la oladi.

1.6a - rasm	1.6 b- rasm

Vaznsiz sterjenlar vositasidagi sharnirli bog‘lanish.

Uchlaridan boshqa nuqtalariga kuch qo‘yilmagan, o‘z og‘irligi hisobga olinmaydigan sterjen vaznsiz sterjen deyiladi.
Agar jism bunday sterjenlar vositasida bog‘langan bo‘lsa (1.7-rasm), sterjenlarning og’rliklarini e’tiborga olmasak, ular sterjenlarning
A va B, C va D sharnirlariga qo’yilgan ikki kuch ta’sirida muvozanatda bo’ladi. Sterjenlar qo’yilgan kuchlar ta’sirida cho’zilishi yoki siqilishi mumkin. Binobarin reaksiya kuchlari sterjenlar o’qlari bo’ylab yo’naladi.