Bog‘dorchilik o‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan kasb-hunar kollejlari o‘quvchilari uchun o‘quv qo‘llanma sifatida tavsiya etilgan «O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati»

Olma daraxtini o‘g‘itlash. Qadimdan sug‘orilib kelinadigan sizot suvlari chuqur bo‘lgan bo‘z tuproqli yerlardagi yosh bog‘lar (daraxtlar), odatda, yaxshi o‘sadi va o‘g‘itlarni kam talab qiladi. Unumsiz­ tuproqlarda (shag‘al toshli, sho‘rlangan, haydalmagan yerlardagi) yosh bog‘larga o‘g‘it solinsa foydali bo‘ladi.

Daraxt o‘tqazish oldidan yerni (plantaj plug bilan 60–70 sm) chuqur qilib haydash bilan bir vaqtda organik, mineral o‘g‘itlar solish, odatdagi haydash (25–30 sm) hamda ko‘chat o‘tqazadigan chuqurlarga o‘g‘it solingandagiga qaraganda o‘simlik ildizi qismida havo, oziq va suv rejimi uchun juda qulay sharoit yarata-di. Bu uch–to‘rt yil davomida yaxshi ko‘rsatkichlarga: daraxtlar­ ning o‘sishiga (17 foizga), tanasining yo‘g‘onlashishiga (17 foiz-ga), shoxlari umumiy uzunligining ortishiga (65 foizga) hamda baquvvat ildizlar hosil qilishiga yordam beradi. Natijada, yosh daraxtlar bir–ikki yil oldin hosilga kiradi va dastlabki yili juda yuqori hosil beradi.

Chuqur qilib haydalganda har gektar yerga 40 t go‘ng, 240– 360 kg azot, 120–180 kg fosfor, 60–90 kg kaliy hisobidan o‘g‘it solish ma’qul ko‘riladi.

Yosh bog‘larni (to‘rt yoshga qadar) undagi daraxtlarning holatiga­ va ko‘p yoki kam novdalar chiqarishiga qarab o‘g‘itlash kerak. Agar novdalar каm chiqqan bo‘lsa, har yili yoki yil ora-latib har bir daraxt tanasi atrofiga o‘g‘itlar quyidagicha: 4–6 kg hisobida chirindi, 50–100 g azot, 30–60 g fosfor (sof oziq modda hisobida) solinadi.

Hosilga kirmagan (to‘rt va undan katta yopshdagi) bog‘larda hosilga kirgunga qadar yilora gektariga: 60 kg azot, 30 kg fos-for va 15 kg kaliy solinadi. Agar go‘ng bo‘lsa, u 10–20 t dan

103

ikki–uch yilda bir marta solinadi. Go‘ng solingan yili mineral o‘g‘itlarning miqdori yarmiga kamaytiriladi (azotdan tashqari).

Hosil berayotgan bog‘larda gektariga 150–200 s meva olin-gan bo‘lsa, gektariga: 120 kg azot, 60 kg fosfor va 15–30 kg ka-liy; ikki–uch yilda bir marta 10–20 t go‘ng solinadi.

Bog‘ning har gektariga azot (240 kg), fosfor (120 kg) va kaliy­ ni (60 kg) qo‘shib solinganda ham yaxshi natijalarga erishiladi. Bunda hosilga 32–76 foiz hosil qo‘shiladi. O‘g‘itlar juda ko‘p miqdorda, bir gallik qilib bir marta solinsa, hosilni oshirmaydi. Ulardan o‘simliklar foydalana olmaydi, lekin o‘g‘itlarning miq-dori ko‘p – 20 t go‘ng bo‘lsa va bo‘lib uch muddatda solinsa, hosilni 53 foizgacha oshiradi.