Bog‘dorchilik o‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan kasb-hunar kollejlari o‘quvchilari uchun o‘quv qo‘llanma sifatida tavsiya etilgan «O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati»

Daraxtlarni olma qurtiga qarshi dorilash muddatlarini belgilash. Olma qurtiga qarshi daraxtlarni kimyoviy dorilash ishini bu zararkunandaning kapalaklari uchib chiqayotganda, tuxum qo‘yishga kirishdan oldin hamda qurtlari tuxumdan chiqa boshlagan­ va hali meva ichiga kirib ulgurmagan vaqt-larda o‘tkazish lozim. Bog‘lar juda erta yoki kech (qurtlarning ko‘pchiligi meva ichiga kirgan vaqtda) dorilanganida hosilning bir qismi nobud bo‘ladi.

Bog‘larni olma qurtiga qarshi dorilash muddatlarini belgilashning­ bir necha usuli qo‘llaniladi. Bu usullardan eng qulayi va samaralisi olma qurtining tabiiy sharoitda rivojlani­ shini kuzatib turishdir. Buning uchun olma yoki nok da-raxtlarining kechpishar navlarida 15–20 avgustda tekshirib ko‘rilmagan, ya’ni orasida qishlayotgan qurtlar bo‘lgan ushlash belbog‘lari qoldiriladi. Bu daraxtlarning po‘stlog‘i ham toza-lanmaydi.

Birinchi kuzgi sovuqlar tushganidan keyin daraxtlarda qoldirilgan belbog‘lar asta-sekin yechib olinib, qurtlar pillalari bilan birga idishlarga joylanadi va ularning og‘ziga doka torti-

33

ladi. Bunda pillalarni zararlamay saqlab qolib, qurtlarni shu pil-lalar ichida qishlatishga katta e’tibor beriladi. Qurtlarni idish-ga joylash oldidan pillalardagi qurtlar sanalib, ularning soni 150–200 gacha yetkaziladi. So‘ngra bu idishlar bostirmaga osib qo‘yilib, ulardagi qurtlar qishda yog‘inlar hamda –8°C dan past harorat ta’siridan himoya qilinadi. Ko‘klamgi iliq kunlar bosh-lanishi bilan bu qurtlarning g‘umbakka aylanishi va ulardan ka-palaklar chiqishi kuzatib turiladi.

Ikkinchi bo‘g‘in qurtlarga dori purkash muddatini belgilash uchun mayning uchinchi o‘n kunligidan boshlab har uch–to‘rt kun-da bir marta ushlash belbog‘lariga kirgan qurtlar belbog‘lar bilan birgalikda olinib idishlarga joylanadi va ularning og‘ziga doka yo-piladi. Idishdagi qurtlarning soni 100 tadan kam bo‘lmasligi shart. So‘ngra bu idishlar bostirmaga yoki daraxt shox-shabbasining soya joyiga osib qo‘yiladi.

Olma daraxtlarining rivojlanish davrlariga qarab, olma qurtining­ rivojlanish muddatlari hozircha vodiy zonasidagina o‘rganildi. Ko‘p yillik tajriba natijalariga asosan, Toshkent vilo­ yatida bu muddatlar quyidagicha ekanligi aniqlandi: ko‘klamdagi kapalaklar olma daraxtlari gullab bo‘lgandan keyin ucha bosh-laydi va 4–6 kun o‘tgach ko‘plab uchadi; birinchi bo‘g‘in ka-palaklar olma daraxtlari gullab bo‘lgandan keyin 50–52 kun o‘tgach, ikkinchi bo‘g‘in kapalaklar­ esa 92–95 kun o‘tgach ucha boshlaydi.