Boburning portret yaratish mahorati

Abdurahmon Jomiyni
zikr qilar ekan, dunyoviy va diniy 
ilmlarda u davrda unga teng keladigan inson bo‗lmaganligini, uni ta‘riflashga 
ehtiyoj ham yo‗q ekanligini aytadi. Bitiklarida shunday oliy insonni tabarruk 
nomlari va sifatlarini zikr etishni savob deb hisoblaydi.
Ma‘lumki, ―Boburnoma‖da muallif 
Majdiddin Muhammad
shaxsi 
borasida ham keng to‗xtalgan. Husayn Boyqaroning bu vaziri Navoiy bilan bahs-
munozarada, fikr ixtilofida bo‗lgani ham tarixiy manbalardan ma‘lum. Turli 
sabablar bilan saltanat xazinasi bo‗shab qolganda, Husayn Boyqaro Majdiddinga 
murojaat qiladi. U iqtisodiy, moliyaviy, soliq tizimini qattiqqo‗llik bilan olib borib, 
saltanat xazinasini to‗ldirishga muvaffaq bo‗ladi. Bu haqda ma‘lumot berarkan, 
Bobur amir Majdiddinning 
“Alisherbek boshliq jami‟ beklar va ahli mansab bila 
ziddona maosh” qilganini aytib, bu harakati oqibatida «borcha aning bila yomon 
bo„ldilar” (“B1”. 299-bet)
, deydi. Shu o‗rinda bir nozik munosabatga e‘tibor 
beraylik. Bir qaraganda, Bobur Navoiyning jamiyatdagi mavqei, ta‘sir kuchini 
ko‗rsatmoqda. Ikkinchidan, Majdiddinning iqtisodiy va moliyaviy qobiliyatini 
zimdan e‘tirof etadi. 
Biroq Majdiddin saltanat iqtisodini qanchalik mustahkamlagan bo‗lmasin, 
ma‘lum darajada Sultonga yoqmasin, Husayn Boyqaro, Navoiy hurmati bois, uni 

---

vazifasidan ―ma‘zul‖ etadi. Bobur Husayn Boyqaro saltanatida Navoiy qarashlari 
jiddiy to‗qnashuvga uchraganiga, ba‘zi hollarda adolatga ziyon yetganiga ishora 
qiladi: ―
Sa‟y va ig„vo qilib, Majdiddin Muhammadni tutturub ma‟zul qildilar. 
Aning o„rnig„a Nizomulmulk devon bo„ldi. Necha mahaldin so„ng Nizomulmulkni 
ham tutturub o„lturub, Xoja Afzalni Iroqtin kelturub, devon qildilar. Men Kobul 
kelgan fursatda Xoja Afzalni bek qilib edilar, devonda ham muhr bosar edi” 
(“B1”. 299-bet)
. 
Boshqa jihatdan yuqoridagi parcha Navoiy va uning tarafdorlarining Husayn 
Boyqaro davlati boshqaruvidagi ta‘sir doirasi katta bo‗lganini ham ko‗rsatadi. 
Demak,