Boburning portret yaratish mahorati

Qosimbek
bo‗lib, Bobur u haqida 
shunday fikr yuritadi: 
“Qadimiy Andijon qo„shun beklaridin edi. Hasan 
Ya‟qubekdin so„ng mening eshigimda sohib ixtiyor ul edi. Oxir umrig„acha ixtiyor 
va e‟tibori ortdi, o„ksumadi. Mardona kishi edi. Bir martaba Koson navohisini 
chopqon o„zbakning keyinicha borib yaxshi bosti. Umarshayx mirzo boshida qilich 
chopib edi. Yassi Kechit urushida ham yaxshi chopqullashti… Musulmon va 
mutaddayinva muttaqiy kishi erdi va shubhalik taomdin parhez qilur edi. Royi va 
tadbiri bisyor yaxshi edi. Xeyli mutoyaba qilur edi. Bovujudikim ummiy edi, 
xushtab‟ona zarofatlar qilu edi” (“B1”. 28-bet). 
Qosimbek Andijonning qadimiy 
qo‗shin beklaridan biri bo‗lgan. Hasan Ya‘qubbekdan so‗ng u eshikog‗alikka 
tayinlangan. Hurmatli, e‘tiborli kishi bo‗lgan. Hurmati ortsa ortgan, kamaymagan. 
Muallif ba‘zi o‗rinlarda Qosimbek Xisravshoh tomonga o‗tib ketganini ham afsus 
bilan yozadi. Xisravshoh ustidan g‗alaba qilganda, Qosimbek yana Bobur oldiga 
qaytadi. U Qosimbekka Shafqat qilib, yana avvalgidek hurmat, e‘tibor qiladi. Biz 
shu o‗rinda, Boburning insoniyligining guvohi bo‗lamiz. Kobulda paytlarida Bobur 
Qosimbekni o‗g‗li Humoyunga bekota qiladi. Bobur uning jangovarlik qobiliyatini 
yaxshi baholaydi va bir marta Kosonga bostirib kirgan dushmanning orqasidan 
yaxshi hujum qilgani, Umarshayx mirzo yonida qilich chopib, o‗zini ko‗rsatgani, 
Yassi kechit urushida ham yaxshi jang qilgani haqida aytib o‗tadi. Uning xulq-
atvori haqida fikr yuritar ekan, musulmon va diyonatli, taqvodor kishiligi, shubhali 
taomdan parhez qilishi va biroz hazilkashligini aytadi. Savodsiz bo‗lishiga 
qaramay, ziyraklik bilan lutflar, mutoyibalar qilardi, bu ham muallifning 
Qosimbekka bergan ijobiy, xolisona fikri.
―Boburnoma‖ning juda ko‗p o‗rinlarida yosh Bobur podshohlikning ilk 
paytlarida temuriylar saltanatidigi tartib qoidalarni, diplomatik munosabatni, odob 
va nazokatni o‗rganishida Qosimbek ustozlik qilganini alohida ta‘kidlaydi. Ayni 
paytda bu epizodlarda Qosimbekning ruhiy holati, vaziyatga to‗g‗ri baho bera olish 
kabi xislatlari ham o‗z aksini topgan. 
Shu o‗rinda Boburning Hirotga qilgan safari davomida Husayn Boyqaroning 
farzandlari, shahzodalar Badi‘uzzmon mirzo va Muhammad Mirzo bilan 

---

uchrashgan paytida sodir bo‗lgan voqeani keltiramiz: ―
Badi‟uzzamon mirzoning 
devonxona uyiga yettuk, muqarrar andoq edikim, men uydin kirgach 
yukung„aymen, Badi‟uzzamon mirzo qo„pub araqqa kelgay, dog„i ko„rishulgay, 
men uydin kirgach, bir yukundum, dog„i bedarang mutavajjih bo„ldum,
Badi‟uzzamon mirzo ohistaroq qo„pub, sustroq yurudi