Boburning portret yaratish mahorati

Mir Atoullo Mashhadiy
edi. Asarda u haqida 
ham qimmatli ma‘lumotlar keltiriladi: 
“Arabiy ilmini yaxshi bilur edi. Qofiyada 
bir forsi risola bitibtur, tavre bitibdur, aybi budurkim, amsila uchun tamom 
o„zining abyotini kelturubtur. Yana har baytidin burun “chunonki, darin bayti 
banda” lafzini lozim tutubtur. Qofiya risolasida ba‟zi muorizlari muvajjah daxllar 
qilibturlar. Yana sanoyiyi she‟rda “Badoyius-sanoyi‟” otliq risola bitibtur, xeyli 
yaxshi bitibtur. Mazhabida inhirofi bor ekandur”. 
Bobur bu shaxs haqida ijobiy 
fikrlar bildirib: forsiy risolasi yaxshi yozilganligini, faqat bir aybi, gapirganda faqat 
o‗z baytlarini misol qilib keltirganligi, she‘r san‘atlari haqida ―Badoe us-sanoye‖ 
nomli risola bitganligi va bu asar yaxshi yozilganligini aytadi. Ammo ba‘zida 
mazhabida chetga chiqishlar kuzatilganligini ham qayd etadi.
Bobur islom dini bilan bogliq qadriyatlarni, voqea-hodisalarni umr bo‗yi 
mulohaza qilib, idrok etib, hayotiy tajribalarga tayanib, teran e‘tiqod bilan turli 
xulosalar chiqargan.
Xulosa qilib aytadigan boʻlsak, Zahiriddin Muhammad Bobur oʻzining 
siyosat yuritishida diniy eʼtiqodlar va tasavvuf taʼlimotlariga amal qilgan. Bu 
orqali davlatdagi turli millat vakillari oʻzaro tinch-totuv yashashi, ijtimoiy 
hamkorlik, diniy bagʻrikenglik, millatlararo totuvlik taʼminlangan. Mazkur diniy 
siyosat oʻzida islomiy qadriyatlar va madaniyatning ustunligini namoyon qilishi 
bilan birga boshqa din va eʼtiqodlariga hurmat bilan munosabatda boʻlishni ham 
taqozo etadi.
 
 
 
 

---

 
 
2.2. Asarda ahli ilm va ijodkorlarga berilgan ta‟riflar 
―Boburnoma‖ni o‗qir ekanmiz, har o‗qiganimizda asardan o‗zimiz uchun 
yangidan-yangi qirralarni kashf qilib boraveramiz. Muallif asarda hayotni real 
tasvirlaydi, uning nozik jihatlariga e‘tibor qaratadi, atrofidagi voqealarni diqqat 
bilan kuzatadi, shaxslarning psixologiyasini, ularning botiniy va zohiriy 
ko‗rinishini mohirona tasvirlaydi. Bunday qarash Boburning dunyoqarashidan, 
yonida, saltanatida yurgan shaxslar, oila a‘zolari, temuriy hukmdorlar, bek-amirlar 
va ilm ahliga bo‗lgan e‘tiboridan dalolat beradi. Boburning bunday orginal 
tasvirlari bilan biz o‗sha davr nafasini aniq his qila olamiz.
Bobur har bir tarixiy shaxs, ayniqsa, ilm ahlini va ularning faoliyatini puxta 
tahlil etadi. Uning ma‘lumotlarida shaxsning kimligi, fe‘l–atvori, kishilarga va 
oilaga munosabati, qiliqlari, el orasidagi obro‗-e‘tibori, faoliyati, uning ijobiy, 
salbiy yoki mulohazatalab xususiyatlarigacha faqat eng muhim tomonlari saralab 
talqin etiladi.
―Boburnoma‖da bir qator san‘at va adabiyot ahllari haqida ham atroflicha 
ma‘lumot berilgan. Buyuk tojik adibi Mavlono Jomiy, ulug‗ mutafakkir va shoir 
Alisher Navoiy, ajoyib notiq Husayn Voiz Koshifiy, mashhur musavvir 
Kamoliddin Behzod, san‘atkor Husayn Udiy, shoirlardan Binoiy, Muhammad 
Solih, Sayfi Buxoriy, Shayxim Suhayli kabilarning hayoti, ijodi haqida ancha 
to‗xtalib o‗tadi. ―Boburnoma‖da tasvirlangan ijodkor shaxslar obrazini, 
bizningcha, 3 guruhga ajratish mumkin: