Boburning portret yaratish mahorati

Shayx Hoji Muhammad Xabushoniy
degan shaxsning valiyliklari 
haqida xabar topadi. Uning karomatlaridan boxabar bo‗lgan Bobur unga g‗oyibona 
qo‗l berib, o‗ziga pir deb hisoblaydi. Bobur Kobulda paytidayoq uning huzuriga 
odamlarini yuboradi, unga sovg‗alar va oldinda bo‗ladigan janglarida madadkor 
15
Заҳириддин Муҳаммад Бобур энциклопедияси. Тошкент: Шарқ, 2014. – 744 б. 

---

bo‗lishini so‗rab maxsus noma yo‗llaydi. Shayx Hoji Muhammad Xabushoniy 
Bobur yuborgan hadyalar va xatini qabul qilib, uni muridi deb tan oladi. Boburga 
bo‗lajak jangda g‗oliblik nasib etishini tilab g‗oyibona duoi xayr qiladi, unga 
o‗zining hassasini berib yuboradi. Bobur maʼnaviy piri-ustozi yuborgan asoni 
doimo eʼzozlab saqlagan. 
Bobur davlat ishlarini yuritishda ham din ahliga, tasavvuf peshvolariga 
suyangan, ular bilan bamaslahat ish olib borgan. U Hindistondagi faoliyati 
davomida ham bu aqidasiga amal qiladi, saroyida ko‗plab olimlar, diniy ulamolar 
ham bor edi. Xususan, hirotlik tasavvuf olimi 
Shayx Zayn (Shayx Zayniddin 
Havofiy) Vafoiy 
Bobur va Humoyun davrida saroyda xizmat qilgan, Bobur unga 
sadrlik unvonini beradi. Bobur Ibrohim Lo‗diy ustidan g‗alaba qozonganida 
Mavlono Mahmud va Shayx Zaynlar Dehlida Bobur nomiga xutba o‗qiganlar. Bu 
voqea 1526 yil juma kuni Dehlining katta namozgoh masjidida bo‗ladi. 
―Boburnoma‖ga kiritilgan Boburning farmonlari va fathnomalaridan ikkitasini 
Shayx Zayn yozgan: 
“Va Shayx Zayniddinkim, fuzalolarimizdin erdi, bu fathg„a 
ta‟rix “podshohi islom” topti” (“B1”. 667-bet). 
Shuningdek, uning bir qancha taʼrixlari ―Boburnoma‖da keltirilgan. U 
isteʼdodli shoir sifatida sheʼrlar ham yozgan, ―Vafoiy‖ taxallusida ijod qilgan. 
Shayx Zaynning ota-bobolari ham o‗z davrida Hirot ijtimoiy muhitida juda katta 
taʼsir kuchiga ega bo‗lgan. Uning bobosi Zayniddin Аbubakr Xavofiy haqida 
Аlisher Navoiy 
“o„z zamonlarida Xuroson mulkining shayxul-mashoyixi erdilar”
, 
- deb taʼkidlab o‗tadi. Bu shaxs haqida quyidagi maʼlumotlar ―Boburnoma‖da 
uchraydi: 
“Va Shayx Zayn sadrkim, Zayniddin Xavofiyni nabirasi erdi, hiddati 
tab‟i bor erdi, nazm va inshodin saliqalig' va Humoyun podshoh zamonida 
umarolig„ ham topib erdi”
(“B1”. 676-bet).
Shayx Zayn avlodlaridan