Bob. Ta’lim bosqichlarida morfologiya bo‘limining

.BOB. ISHNING AMALIYOTGA TATBIQI

3.1. Tajriba-sinov materiallari

Biz Toshkent viloyati Chirchiq shahar XTB tasarrufidagi 15-IDUM

10- sinfida tadqiqot ishlari olib bordik. Tadqiqot ishimizga 22 nafar o‘quvchini jalb qildik.
10-sinf ona tili darsligidan foydalanib , subyektiv baho ifodalovchi qo‘shimchalar uslubiyati qoidalariga mos keladigan mashq va topshiriqlar bo‘yicha bir necha vosita va usullarni ishlab chiqdik hamda o‘z oldimizga quyidagi vazifalarni qo‘ydik:

1. 
   o‘quvchilarda matn bilan ishlash ko‘nikmasini rivojlantirish;
   

2. 
   so‘z tarkibidan subyektiv baho ifodalovchi qo‘shimchalarni ajratish va izohlay olish ko‘nikmasini shakllantirish;
   
3. 
   subyektiv baho ifodalovchi qo‘shimchalar turlarini aniqlash va izohlashga o‘rgatish;
   
4. 
   turli didaktik o‘yinlar orqali maqsadga erishish.
   

Tajriba-sinov ishimizda 10-sinfning 22 nafar o‘quvchisini 4 ta guruhga bo‘ldik: 1- guruh “Morfologiya”, 2- guruh “Leksikologiya”, 3-guruh “Fonetika”, 4-guruh “Orfografiya” deb nomlandi. So‘ngra guruh sardorlari saylandi. Har bir guruhga tarkibida subyektiv baho ifodalovchi qo‘shimchalar qo‘llangan bir xil matn taqdim etildi:

“…ona qizim, tili chuchuk Robiyabibiga alangali salomlar bo‘lsin va yana otam o‘rnida otam, suyangan tog‘im, o‘g‘il-qizlarimning mehriboni Parpi amakimga, onam o‘rnida onam, ko‘zimning nuri To‘xta xolamga lak-lak duoi salomlar yo‘llab qolaman va ularga ma’lum bo‘lsinkim, haligacha na Anorvoyni, na Bo‘rivoyni na Dehqonboyni ko‘ra oldim. Ular boshqa jang maydonida urushayotgan bo‘lsa kerak. Xolajonim berib yuborgan sovg‘a-salomlarni qopga solib orqalab yuribman, ko‘rib qolsam, albatta, topshiraman…”<sup>38



38</sup> Mungli ko‘zlar : Ertak-roman / Xudoyberdi To‘xtaboyev.-T.: Yangi asr avlodi,2013.
O‘quvchilarga ushbu matn tarkibidan subyektiv baho ifodalovchi qo‘shimchalani ajratib olish hamda ularni guruhlarga (kichraytirish qo‘shimchalari hamda erkalash qo‘shimchalari tarzida) ajratish vazifasi topshirildi. Sinfdagi 15 nafar (81 %) o‘quvchi ushbu vazifani to‘g‘ri amalga oshirdi, 4 (19 %) nafar o‘quvchi kichraytirish otlarini aniqlashda biroz xatoliklarga yo‘l qo‘yishdi(erkalash qo‘shimchalari bilan almashtirib yuborishdi).
So‘ngra biz ushbu sinfda quyidagi usulda dars o‘tdik:

2.