Bob. Iqtisodiyotning siklliligi va makroiqtisodiy beqarorlik

 
19.1-diagramma 
Jahondagi ayrim davlatlar tashqi qarzining YAIMga nisbatan dinamikasi, 
foizda 
 
YUqoridagi ma'lumotlardan ko‘rinib turibdiki, keyingi 4 yil mobaynida 
xususan, 
AQSH 
va 
ayrim 
Mustaqil 
davlatlar 
hamdo‘stligi davlatlari 
(Qirg‘izistondan tashqari) tashqi qarzlarining yalpi ichki mahsulotlariga nisbatan 
salmog‘i ortib borgan. Xususan, 2008 yilda AQSH tashqi qarzlarining yalpi ichki 
mahsulotga nisbatan salmog‘i qariyb 90% ni tashkil qilgan. Bu ko‘rsatkich 
Rossiyada 37% ni, Qozog‘istonda 102% ni, Ukrainada 64% ni tashkil etgan. 
Qirg‘izistonda esa keyingi 3 yil mobaynida pasayish tendensiyasi kuzatilib, 2008 
yilda 81% ni tashkil qilgan.
Bu borada O‘zbekiston Respublikasida teskari tendensiya kuzatilgan. YA'ni, 
amalga oshirilgan oqilona iqtisodiy siyosat natijasida tashqi qarzlarning yalpi ichki 
mahsulotdagi salmog‘i 2005 yildagi 29% dan 2008 yilda 13,3% ga qadar 
qisqargan.
Hozirda ko‘plab mutaxassis va ekspertlar tomonidan jahon moliyaviy 
inqirozining global tus olishi va iqtisodiy inqiroz jarayonlarining kuchayishi 
retsessiya va iqtisodiy pasayishni, investitsiyaviy faollik ko‘lami cheklanib 
borishini, talab va xalqaro savdo hajmining kamayishi hamda jahonning ko‘plab 
mamlakatlariga ta'sir ko‘rsatadigan jiddiy ijtimoiy talofotlar sodir bo‘lishi 
mumkinligi e'tirof etilmoqda. 
Xususan, 2008 yilda jahon miqyosida bevosita xorijiy investitsiyalar oqimi 
20% gacha pasayganligi kuzatilgan. 2009 yilda jahon yalpi ichki mahsulotining 
29
22
17
13,3
34
31
36
37
76
91
92
102
80
85
89
90
45
51
60
64
81
110
83
81
0
20
40
60
80
100
120
2005 йил
2006 йил
2007 йил
2008 йил