Bob. Iqtisodiyotning siklliligi va makroiqtisodiy beqarorlik

 
tabiatining 
o‘zi
 
esa munozarali va kam o‘rganilgan muammolardan biri ekanligi ta'kidlangan. 
SHuningdek, ijtimoiy hayotda siklli rivojlanishni tan oluvchi hamda inkor etuvchi 
ikki yo‘nalishdagi tadqiqotchilar mavjudligi ko‘rsatilgan. Siklning mohiyatini 
ochib berishda dastlab unga jismlar o‘zaro ta'sir jarayonining natijasi sifatida 
qaralib, falsafiy qoidalar nuqtai nazaridan izohlashga harakat qilingan. Sikl 
fazalarini ajratib ko‘rsatishda markscha sanoat sikli nazariyasiga keng to‘xtab 
o‘tilgan. SHundan so‘ng sikllarning asosiy turlari, bugungi kunga qadar mavjud 
bo‘lgan sikllar to‘g‘risidagi nazariyalar bayon etilgan.
Ba'zi bir darsliklarda esa iqtisodiyotning siklli rivojlanishi muammolariga 
nisbatan qisqa, umumiy tarzda to‘xtab o‘tilgan
1
. Ushbu xususiyatlarni hisobga 
olgan holda iqtisodiy siklning mohiyati va uning fazalari bayoniga to‘xtalib 
o‘tamiz.
Iqtisodiy sikl deganda, odatda iqtisodiyot rivojlanishining bir holatidan 
boshlanib, birin ketin bir necha fazalarni bosib o‘tib, o‘zining dastlabki 
holatiga qaytib kelgunga qadar o‘tgan davr tushuniladi.
Iqtisodiyotning 
rivojlanishidagi harakati bir sikl bilan to‘xtab qolmaydi, balki u to‘xtovsiz 
to‘lqinsimon harakat sifatida davom etadi. Siklli harakat iqtisodiy o‘zgarishning 
muhim omili, makroiqtisodiy muvozanat unsurlaridan biri bo‘lib, milliy xo‘jalik 
turli tarkibiy qismlarining amal qilishidagi notekislikni, uning rivojlanishidagi 
inqilobiy va tadrijiy bosqichlarning, iqtisodiy taraqqiyot jarayonidagi almashuvini 
aks ettiradi.
Iqtisodiy sikl maxsus fazalar orqali amalga oshadi. Har bir faza iqtisodiy 
rivojlanishdagi muayyan pallani ifodalab, o‘ziga xos xususiyatlarga ega bo‘ladi. 
Odatda iqtisodiy siklning 
inqiroz, turg‘unlik, jonlanish, yuksalish
fazalari ajratib 
ko‘rsatiladi (19.1-chizma). Ana shu fazalarning har biri rivojlanishi jaryonida 
navbatdagi fazaga o‘tish uchun sharoit yuzaga keladi. 
Iqtisodiy siklning dastlabki fazasi 
inqirozdan
boshlanib, u ishlab 
chiqarishning pasayishida ifodalanadi. Inqiroz fazasining asosiy belgilari va o‘ziga 
xos xususiyatlarini mazkur bobning 3-bandida batafsil bayon etiladi. 
Inqirozdan keyin