Biznes etikasi va ma’naviyati

Biznes etikasi va ma’naviyatining kommunikativ tomonlari. Kommunikatsiya deganda kishilar o‘rtasida ma’lumotlar almashinish jarayoni tushuniladi. Shuni tushunish zarurki, bu yerda biz bir tilda gapiruvchi, faol subyekt sifatida ishtirok etuvchi va muloqot paytida bir-biriga ta’sir etuvchi ikki individning munosabatiga duch kelamiz. Bunday holat ikki moslama o‘rtasida ma’lumot almashinish jarayonida sodir bo‘lmaydi. L.S. Vigotskining fikriga ko‘ra, fikr hech qachon so‘zning to‘g‘ridan-o‘g‘ri ma’nosiga teng bo‘lmagan 1. Shuning uchun muloqotda ishtirok etuvchilarning nafaqat leksik va sintaktik tizimlari bir xil bo‘lishi, balki muloqot jarayonini ham bir xil tushunish talab qilinadi. Bu esa, ma’lum faoliyatning umumiy tizimiga kommuni-katsiyani kiritish holatida amalga oshishi mumkin.

1 Виготский Л.С. Избрание психологические исследования. – M., 1956.

Bundan tashqari, kishi kommunikatsiyasi jarayonida o‘ziga xos bo‘lgan kommunikatsion to‘siqlar paydo bo‘lishi mumkin. Bu to‘siqlar ijtimoiy psixologik xususiyatga ega. Bir tomondan, bu to‘siqlar ijtimoiy, siyosiy, diniy, kasbiy farqlar bilan o‘zaro bog‘langan bo‘lib, bir 24 tushunchani har xil talqin qilishga olib keladi. Ikkinchi tomondan, mu-loqotga kiruvchilarning individual, psixologik xususiyatlari, ya’ni uyat-chanlik, tortinchoqlik kabi yashirin xarakteri, muloqotga tez kirisha ol-masligi, shuningdek, o‘zaro nizo, bir-birini ko‘rolmaslik kabi to‘siqlar bunga sabab bo‘lishi mumkin.

Kommunikatordan chiqadigan ma’lumot ikki xil, ya’ni undovchi va ta’kidlovchi bo‘ladi. Undovchi ma’lumot buyruq, maslahat, iltimos tarzida ifoda etiladi. U biror bir harakatni rag‘batlantirishga qaratilgan bo‘ladi. Undovning bir nechta turi mavjud, masalan, faollashtirish (beril-gan yo‘nalish bo‘yicha harakat qilishga undash), interdiksiya (istalma-gan faoliyat turlarini taqiqlash), muvozanatni buzish (sherikning ma’-lum bir harakat shakllarini buzish);

–