Biz taxlil qilayotgan 6-sinif darslik geografiya kitobi va alasi

66-Mavzu: Janubiy Osiyo
Janubiy Osiyo Yevrosiyoning janubida joylashgan. U tabiiy sharoiti bir-biridan tubdan farq qiladigan eng baland Himolay tog‘ tizmalarini, yassi tog‘likdan tashkil topgan Hindiston yarimorolini va alluvial yotqiziqlardan hosil bo‘lgan Hind-Gang pasttekisligini o‘z ichiga oladi. Himolay tog‘lari. Himolay „qorlar makoni“ demakdir. U Tibet tog‘ligi va Hind-Gang pasttekisligi oralig‘ida joylashgan bo‘lib, uzunligi 2400 km ga va eni 200—300 km ga cho‘ziladi. O‘rtacha balandligi 6000 m. Bu tog‘ tizmasida har biri 8000 m dan baland 11 ta cho‘qqi bor. Eng balandi Jomolungma cho‘qqisi — 8848 m. Himolay tog‘laridan janubda uzunligi 3 000 km ga boradigan Hind-Gang pasttekisligi joylashgan. Bu pasttekislik tog‘oldi bukilmasida vujudga kelgan va tog‘lardan nurab tushgan jinslar bilan to‘lib borgan. Hind vodiysida tropik, Gang vodiysida esa subekvatorial musson iqlim tarkib topgan. Gang daryosining quyi oqimida yog‘in miqdori 2 500 mm ga yetadi. Hindiston yarimorolining iqlimi subekvatorial musson iqlim. Yanvarning o‘rtacha harorati +26 °C, iyun oyida +40 °C dan oshadi. Bu mavzuda Atlasda alohida karta sifati keltirilib o’tilmagan. Kartada Tabiiy geografik o’lkalar har biri alohida karta sifati bo’yicha tasvirlansa ularning tuzilishlari iqlimini har birini alohida tasvirlansa maqsadga muvofiq bo’lar edi.
67-Mavzu: Old Osiyo
Old Osiyo o‘lkasi Kichik Osiyo yarimoroli, Armaniston va Eron tog‘liklarini o‘z ichiga oladi. Bu o‘lka shimolda Sharqiy Yevropa, sharqda O‘rta Osiyo, janubi sharqda Janubiy Osiyo, janubda Janubi-g‘arbiy Osiyo o‘lkalari bilan chegaralanadi. Old Osiyo hududida balandligi 200 metrdan oshmaydigan pasttekisliklardan tortib, mutlaq balandligi 5 000 metrdan ortadigan baland tizmalarni uchratish mumkin. Kavkaz, Pontiy, Tavr, Zagros, Elbrus tog‘lari ana shunday tizmalar sirasiga kiradi. Old Osiyoning eng baland nuqtasi Kavkaz tog‘ida bo‘lib, balandligi 5 642 m ga yetadi. Iqlimi. Old Osiyoning iqlimi o‘ziga xos bo‘lib, g‘arbida, asosan, O‘rta dengiz iqlimi, janubi sharqida esa subtropik kontinental iqlim vujudga kelgan. O‘lkaning shimolida o‘rtacha havo harorati qishda –15 °C ni, yozda +20 +24 °C ni, janubida esa qishda +2 +10 °C ni, yozda +32 °C ni tashkil qiladi. Yoz oylarida ba’zi joylarda havo harorati +45 +50 °C gacha yetadi.