Bitiruv malakaviy

5320400 “Kimyoviy texnalogiya”

Лист

BMI Ashurov Abdunabi

Izm Лист Hujjat №

Imzo Sana


Asosiy qism

5320400 «Kimyoviy texnologiya» BMI.2020

o’lch Varoq

№ hujjat

Imzo

Sana

Tayyorladi
Rahbar

Ashurov A.

Adabiyot

Varoq

Varoqlar

Maslahatchi
Nazoratchi

5320400 “Kimyoviy texnalogiya”

Лист

39 - 16 KT

BMI Ashurov Abdunabi

KIzamf. mЛuиdiсrтi MHamuajjtaqtulo№v N

Imzo Sana


1.1. Kadmiy metaliga xarakteristika:

Kadmiy - o'n ikkinchi guruhning elementi (eskirgan tasniflashda, ikkinchi
guruhning yon kichik guruhi), D. I. Mendeleevning kimyoviy elementlari davriy
tizimining beshinchi davri, atom raqami 48. Bu Cd (lat. Kadmiy) belgisi bilan
ko'rsatilgan. Oddiy sharoitda kadmiyum oddiy kumush-oq rangdagi yumshoq
egiluvchan metallidir. Quruq havoda turg'un, uning sirtidagi nam joyda oksid
plyonkasi hosil bo'ladi, bu esa metalning keyingi oksidlanishiga to'sqinlik qiladi.
Kadmiy va uning ko'plab birikmalari zaharli.

Kadmiy qoplamasi metall mahsulotlarning korroziyaga chidamliligini oshirishning

kimyoviy-texnik usulidir, uning mohiyati kadmiyning nozik

(10-25 mkm)

qatlamini ularning yuzasiga surtishdir. Bu sizga dengiz suvi va atmosfera
korroziyasining salbiy ta'sirining oldini olishga imkon beradi, shu sababli aviatsiya
va kema texnikasining eng muhim qismlari to'ldirilgan. Ularga qo'shimcha ravishda,
tropik iqlim sharoitida ishlashga mo'ljallangan mahsulotlarni qayta ishlash uchun
ishlatiladi. Ba'zi hollarda kadmiy qoplamasi faqat dekorativ maqsadlarda ishlatilishi
mumkin. Ta'kidlanishicha, sanoat zonalariga xos bo'lgan oltingugurt dioksidining
atmosferada bo'lishi kadmiy qoplamalarining himoya xususiyatlarini sezilarli
darajada kamaytiradi.

Atom xususiyatlari, Ism, belgi, raqam Kadmiy / Kadmiy (Cd), 48 Atom massasi
(molyar massa) 112.411. (G / mol) Elektron konfiguratsiya [Cd] 4d10 5s2 Atom
radiusi Soat 154 Kimyoviy xususiyatlari Kovalent radius Soat 148 Ion radiusi (+ 2e)
97 pm Elektromanfiylik 1.69 (Poling shkalasi) Elektrod potentsiali .0.403

5320400 “Kimyoviy texnalogiya”

Лист

BMI Ashurov Abdunabi

Izm Лист Hujjat №

Imzo Sana


Oksidlanish holati 2 Ionizatsiya energiyasi (birinchi elektron) 867.2 (8.99) kJ / mol
(eV) Oddiy moddaning termodinamik xususiyatlari Zichlik 8,65 g / sm³ Erish
nuqtasi 594,1 Kelvin (321 ° C) Qaynash nuqtasi 1038 Kelvin (764,85 ° C) Beats
termoyadroviy harorati 6,11 kJ / mol Beats bug'lanish issiqligi 59,1 kJ / mol
Molarning issiqlik sig'imi 6.0 J / (K · mol) Molar hajmi 13,1 sm³ / mol Oddiy
moddaning kristall panjarasi Panjara tuzilishi olti burchakli Panjara variantlari
a = 2.979 c = 5.618 A Nisbati 1.886 Debye harorati 209 Kelvin. Boshqa
xususiyatlar Issiqlik o'tkazuvchanligi (300 Kelvin) 96,9 Vt / (mK) CAS raqami
7440-43-9

1.2. Kadmiy metalini kashf qilinishi va minerallari:

Kadmiyni 1817 yilda nemis kimyogari Kadmiy Shtromeyer kashf etgan. Dastlab rux
karbonat tarkibidan olingani uchun rux rudasining yunoncha nomi ("Kadmeia")
bilan atalgan. Tabiatda rux, qoʻrgʻoshin va mis rudalari bilan aralash uchraydi.
Kadmiy — siyrak element; uning yer poʻstidagi oʻrtacha miqdori ogʻirlik jihatidan
l,3-10~5%, dengiz va okean suvlarida 0,00011 mg/l. Kadmiyning selenid (CdSe),
otavit (CdO3) va monteponit (CdO), grinokit (CdS) kabi nodir minerallari maʼlum.
Sulfid rudalarida, jumladan, sfalerit minerali (ZnS) tarkibida (0,01—5,0%),
galenitda (0,02% gacha), xalkopiritda (0,12%), piritda (0,02%) uchraydi. Bundan
tashqari, umurtqali va umurtqasiz hayvonlar organizmida, oʻsimliklarda ham bor.
Kadmiy — kumushdek oq, yumshoq, choʻziluvchan, mexanik ishlovga oson
beriladigan ogʻir metall. Nam havoda Kadmiyning sirti yupqa oksid parda bilan
qoplanadi. Bu parda uni keyingi oksidlanishdan saqlaydi. Suyuqlanish
temperaturasidan yuqori haroratlarda yonib, qoʻngʻir rangli kadmiy oksid (CdO)