Bitiruv malakaviy

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM

VAZIRLIGI

ISLOM KARIMOV NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA
UNIRERSITETI OLMALIQ FILIALI

ENERGETIKA VA MASHINASOZLIK FAKULTETI

«KIMYOVIY TEXNOLOGIYA» KAFEDRASI

BITIRUV MALAKAVIY ISHI

Bitiruv ishi mavzusi: Rux ishlab chiqarish maxsulotlaridan kadmiy olish
texnalogiyasi 400 T/sutkasiga

39b-16 KT

Tayorladi:

Ashurov Abdunabi
Abdusattorovich

Olmaliq-2020.

5320400 “Kimyoviy texnalogiya”

Лист

BMI Ashurov Abdunabi

Izm Лист Hujjat №

Imzo Sana


O’zbektiston Respublikasi
Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi
Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti
Olmaliq filiali

“Energetika va mashinasozlik” fakul’teti
“Kimyoviy texnologiya” kafedrasi
Yo’nalish: 5320400 – “Kimyoviy texnologiya”

“TASDIQLAYMAN”
Kafedra mudiri:
dots. Mamatqulov N.N.
“___”____________2020 y.

BITIRUV MALAKAVIY ISHI TOPSHIRIG’I
Talaba ____________ Ashurov Abdunabi Abdusattorovich _______________

(Familya, ism, sharif)

Bitiruv malakaviy ish mavzusi______ Rux ishlab chiqarish maxsulotlaridan kadmiy
olish texnalogiyasi 400 T/sutkasiga_____________

1. Bitiruv malakaviy ishining topshirish muddati ________________________
2. Loyihaning boshlang’ich qiymatlari _ Ishlab chiqarish quvvati 400 T/sutkasiga___
______________________________________________________________
______________________________________________________________
3. Tushuntirish qismining tuzilishi: ____Kirish, Asosiy qism, Texnologik qism, Hisob
qism, Mehnat muhofazasi, Xulosa, Foydalanilgan adabiyotlar________
4. Grafik qismining tuzilishi: _________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
5. Bitiruv malakaviy ishining rejalari bo’yicha maslahatchilar

№ Mavzu rejalari

Maslahatchilar
F.I.Sh

Topshirik
berildi (imzo
sana)

Topshirik
bajarildi
(imzo sana)

1 Kirish

2 Asosiy qism
3 Texnologik qism
4 Hisob qismi
5 Mehnat muxofazasi va
ekologiya

6 Xulosalar
7 Foydalanilgan adabiotlar

5320400 “Kimyoviy texnalogiya”

Лист

BMI Ashurov Abdunabi

Izm Лист Hujjat №

Imzo Sana


6. Bitiruv malakaviy ishini bajarilish grafigi

№ Bitiruv malakaviy ishi rejalari nomi

Bajarish muddati
(sana)

Tekshiruvdan
o’tganlik belgisi

1 Kirish

2 Asosiy qism

3 Texnologik qism
4 Hisob qismi

5 Mehnat muxofazasi va ekologiya
6 Xulosalar

7 Foydalanilgan adabiotlar

Topshiriqni topshirish vaqti
Bitiruv malakaviy ish rahbari:

“__” _________ 2020 y.

_____________

_____________

(F.I.Sh)

(imzo)

Topshiriqni qabul qildi:

_____________

_____________

(F.I.Sh)

(imzo)

5320400 “Kimyoviy texnalogiya”

Лист

BMI Ashurov Abdunabi

Izm Лист Hujjat №

Imzo Sana


MUNDARIJA

№

Mavzular

betlar
15
8

KIRISH……………………………………………………………….
ASOSIY QISM……………………………………………………….

1.1 Kadmiy metaliga xarakteristika……………………………………….
1.2 Kadmiy metalini kashf qilinishi va minerallari......................................
1.3 Kadmiy birikmalari……………………………………………………
TEXNOLOGIK QISM………………………………………………
2.1 Kadmiy ishlab chiqarish texnalogik jarayonlarini qo’llanilishi……….
2.2 Kadmiy ishlab chiqarishda asosiy uskunalar tuzilishi…………………
2.3 Texnalogik jarayoning yozma uslubi………………………………….
2.4 Kadmiy ishlab chiqarishda ehtiyot choralarini ko’rish..........................
2.5 Kadmiy ishlab chiqarishda maxsulot xarakteristikasi............................
2.6 Tekshirish uslubi va yozilish sxemasi.................................................

9

10
11
13
16
19
22
29
30
31

HISOBIY QISM……………………………………………………...
3.1 Moddiy balans xisobi………………………………………………….
3.2 SHlakni tanlab eritmaga o‘tkazish issiqlik balansi

35
36
42
47
49
57
61

3.4 Asosiy qurilmani xisobi……………………………………………….
MEHNAT MUHOFAZASI VA EKOLOGIYA……………………
XULOSA………………………………………………………………
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR…………………………….

5320400 “Kimyoviy texnalogiya”

Лист

BMI Ashurov Abdunabi

Izm Лист Hujjat №

Imzo Sana


KIRISH

5320400 «Kimyoviy texnologiya» BMI.2020

o’lch Varoq

№ hujjat

Imzo

Sana

Tayyorladi Kuchkarova Sh
Rahbar

Adabiyot

Varoq

Varoqlar

Maslahatchi

5320400 “Kimyoviy texnalogiya”

Лист

Nazoratchi

39 - 16 KT

BMI Ashurov Abdunabi

KIzamf. mЛudиiсriт MHamuajjtaqutlo№v N

Imzo Sana

Kirish

Mavzuning dolzarbligi: kadmiy metali rux ishlab chiqarish maxsulotlaridan
qo’shimcha tariqasida ajratib olinadi. OKMK ga qarashli Rux ishlab chiqarish
korxonasining Kadmiy ishlab chiqarish texnalogiyasi ishlab chiqilgan
OKMK ga qarashli Rux ishlab chiqarish korxonasining Kadmiy ishlab
chiqarish bo’limining xodimlariga texnalogik jarayonlar yuklatilgan
Rux ishlab chiqarish korxonasida Kadmiy ishlab chiqarish jarayoni davlat
standartlariga javob beradi T300193950-0,28;20

Korxona asosiy tuzilishi

Toshkent viloyati olmaliq shaxrida joylashgan OKMK
‘’Кавказгипроцветмет ‘’ tomonidan loyihalashtirilgan birinchi kadmiy metali
1970 yil 21 oktabrda olingan

Ishlab chiqarish nomenklaturasi

Kadmiy – гост 1467-93

Mis keki – Ts 00193950-024:2015

Mavzuning nazariy va amaliy ahamiyati:
Kadmiy ishlab chiqarish uvhun asosiy maxsulot mis bilan kadmiy

quyuqlashtirilgan bo’tqa yuvish bo’lmasidan keladi

V.V. Volinskiy, A.V. Lopashev, I.A. Kazarinov, A.A. Ignatiev, S.V. Grishin
kadmiyni chiqindilarini qo'lda ishlaydigan elektr pechida qayta ishlash texnologiyasi
Bruk tipidagi elektr pechida kadmiy chiqindilarini distillash texnologiyasini
yaratishga qaratilgan tadqiqotlar natijalari keltirilgan. Ushbu yo'nalishdagi
ishlarning dolzarbligi va amaliy ahamiyati

5320400 “Kimyoviy texnalogiya”

Лист

BMI Ashurov Abdunabi

Izm Лист Hujjat №

Imzo Sana

Nikel-kadmiy

batareyalarining

ishlash

xususiyatlari

Eng ko'p ishlatiladigan ikkinchi darajali sanoat oqimlari orasida gidroksidi nikel-
kadmiy batareyalari (NKA). NCA ning texnik va iqtisodiy ko'rsatkichlari
ishlatiladigan elektrod materiallari tarkibi va redoks jarayonlari mexanizmi bilan
ta'minlangan. Ma'lumki, nikel-kadmiy elektrokimyoviy tizimining hosil bo'lish
jarayoni qattiq fazadir va reaktsiyadan kelib chiqqan elektrolit deyarli unda ishtirok
etmaydi:

2NiOOH+Cd+2H O=2Ni(OH) +Cd(OH)

2

2

Ushbu holat asosan ushbu batareyalarning har xil harorat sharoitida ishlash paytida
ishlash xususiyatlarini aniqlaydi va ularning harorati -40 ° C dan + 50 ° C gacha
bo'lgan harorat oralig'ida ishlashini kafolatlaydi. Jadvalda salbiy haroratlarda
sinovdan o'tgan turli xil elektrokimyoviy tizimlarning qiyosiy xususiyatlari
ko'rsatilgan . SAFT kompaniyasi (Frantsiya) tomonidan olingan natijalar kosmik
kemaning past haroratlarda yuqori samaradorligidan dalolat beradi. KOH gidroksidi
elektrolitida faol elektrod materiallarining eruvchanligi yetishmasligi past o'z-o'zini
tushirishga va ishqor NaOH ning yuqori ishonchliligiga olib keladi uning xizmat
qilish muddatiga binoan, 80% chuqurlikdagi 2000 sikldan ko'proq, deşarj
chuqurligida deyarli 100 ming sikl. Bo'shatish chuqurligi 3% bo'lgan 10% va 1
million sikl. Keramika-metall elektrodlari bilan NaOH ma'lum bir quvvatni 200 Vt /
kg darajasida amalga oshirishga imkon beradi. Qoida tariqasida, kadmiy
jarayonining o'zi vakolatli yoki elektrokimyoviy texnologiyalar yordamida kolloid
qo'shimchalari bo'lgan oddiy kadmiy tuzlariga asoslangan elektrolitlar yordamida
amalga oshiriladi. Agar ish qismi murakkab shaklga ega bo'lsa, unda kadmiy uchun

murakkab

(ko'pincha

siyanid)

tuzlarining

eritmalari

ishlatiladi.