Бир пағонали ва икки пағонали асосий узатмалар. Кулачокли, ўзи блокировкаланадиган, автоматик блокировкаланадиган, мажбурий блокировкаланадиган дифференциаллар



Download 6,5 Mb.
bet1/10
Sana05.04.2022
Hajmi6,5 Mb.
#529319
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
Bir pag


Бир пағонали ва икки пағонали асосий узатмалар. Кулачокли, ўзи блокировкаланадиган, автоматик блокировкаланадиган, мажбурий блокировкаланадиган дифференциаллар


Асосий узатманинг вазифаси ва турлари. Замонавий автомобилларда улчамлари ва массаси нисбатан катта бўлмаган, тезюрарлиги ҳисобига юк,ори кувват хосил кдладиган двигателлар кулланилмокда. Бирок, шунга кдрамай, бу двигателлар валларида хрсил буладиган буровчи момент (агар бу моментни узгартирмасдан тугридан-тугри автомобилнинг йетакчи гилдиракларига узатилса) автомобилнинг турли юл шароитларида юра олишига йетарли емас. Автомобилнинг ҳаракатланиши учун унинг йетакчи гилдиракларидаги буровчи моментни ошириш к,исман узатмалар кугиси ёрдамида бажарилишини юкррида айтиб угилган. Лекин автомобил иш мобайнида куп вак,т нисбатан катта тезлик билан тугри узатмада ҳаракатланади. Демак, тугри узатмада, двигател валидаги буровчи момент узгармасдан, яҳни автомобилнинг юра олишга йетарли булмаган хрлда йетакчи гилдиракларга узатилган булар еди. СҲу сабабли автомобилнинг йетакчи гилдиракларидаги буровчи моментни (айланишлар частотасини камайтириш хҳисобига) зарур микдорга ошириш учун трансмиссияга асосий узатма киритилади.
А сосий узатма тишли гилдиракларининг йетакчиси кичик диаметрли йетакланувчиси еса, катта диаметрли к,илиб ясалгани учун ярим ук,ларнинг айланишлар частотаси (узатиш сони и га к,араб) кардан валнинг айланишлар частотасига қараганда кам булади. Ярим укларнинг ва у билан боғлик, булган йетакчи гилдиракларнинг айланишлар частотаси кардан вал айланишлар частотасига нисбатан к,анча кам булса, улардаги буровчи момент шунча куп булади. Демак, йетакчи гилдираклардаги буровчи моментнинг, кардан валникига нисбатан ортиши асосий узатманинг узатиш сонига боғлик, булади. Асосий узатманинг узатиш сони асосан двигател нинг қувватига ва тезюрарлигига, шунингдек, автомобилнинг массаси ва кандай ишга мулжалланганлигига боғлик; булиб, у юк автомобилларида 6,5...9,0; йенгил автомобилларда еса 3,5...5,5 оралигида булади. Асосий узатмалар, илашишдаги тишли гилдиракларнинг сонига караб якка ёки кушалок, булиши мумкин.
3.42-расм. Якка асосий узатмалар схемаси: а - конуссимон; б - гипоидли; в - червякли; г - цилиндрик; 1 - узатмалар кутисининг йетакланувчи вали; 2 - асосий узатманинг цилиндрик шестерняси; 3 - асосий узатманинг цилиндрик тишли риддираги; 4 - дифференциал; 5 - галдиракнинг юритма вали.

Якка узатма бир жуфт тишли гилдиракдан, кушалок, узатма еса икки жуфт тишли галдираклардан иборат. Якка узатмалар уз навбатида цилиндрик, конуссимон, гипоидли ёки червякли булиши мумкин (3.42-расм). Кушалок, узатмалар еса, одатда, бир жуфт конуссимон ва бир жуфт цилиндрик тишли гилдираклардан ташкил топиб, улар уз навбатида куприк уртасида яхлит жойлашган—марказий узатма (3.43-расм, а) ёки икки қисмга булинган, ажратилган узатма (3.43-расм,б) булиши мумкин. Якка узатмалар купинча йенгил ёки урта юк автомобилларида кулланилади. Двигатели олдида ва йетакчи куприги ореада жойлашган компановкали автомобилларда конусли ёки гипоидли узатмалар ишлатилади. Компановкаси олд юритмали булган йенгил автомобилларда (Нексия, Тико, ВАЗ-2108) цилиндрик узатмалар кулланилмокда. Коннуссимон асосий узатманинг ишл ашидаги узига хос




а)
б)
3.43-расм. Кушалок; асосий узатмаларнинг турлари: а-яхлит жойлашган марказий узатма; б-икки ксмга булинган - ажратилган узатма; 1-цилиндрик гиддирак узатма; 2-конуссимон марказий узатма.
хусусиятлари (3.42-раем, а) вал таянчларига у з а р о перпендикуляр булган учта юзада катта кучларни таҳсир етишидир. Бу кучлар таҳсирида тишли гилдиракларнинг валлари уки буйлаб силжишга интилади. Бундан таиўари йетакчи тишли гилдиракларнинг таянч подшипниклари валнинг бир томонида жойлашганлиги, узатманинг ишлашида тишларга таҳсир етувчи кучларнинг нотекис тақсимланишига, бу еса кушимча динамик кучларнинг пайдо булишига сабаб булади. Конуссимон асосий узатманинг узок, мудцат ишлаши учун тишларнинг бошлангич конус учлари (вершина) 0 нуқада булган хўда уларнинг илашиши тадаб етилган аникушкда булиши шарт. Бошлангич конус учларининг силжиши узатманинг ишлаш шароитини тез ёмонлаштириб йейилишини тезлаштиради ва шовк,инини оширади. Тишли гилдиракларнинг аник, илашишини, шунинг билан, ишончли ишлашини. таҳминлаш мак,садида уларнинг подшипниклари олдиндан тигизлаб урнатилади ва картерининг бикрлиги оширилади. Бундан ташкдри ўтувчанлиги юкори булган йенгил автомобилларда, шунингдек , юк автомобилларида кулланилган конуссимон ёки гипоидли узатмаларда, катта юкланишда ишлаганда, илашишнинг аниқлигини сақлаш максадида йетакчи тишли гиддирак валига ва йетакланувчи тишли гилдиракка кушимча таянчлар ишланади. Ўқларининг бир-бирига нисбатан бундай жойланиши карданли узатманинг оркд учини пастрок, туширади, бу еса уз навбатида автомобилнинг огирлик марказини пасайтириб, унинг тургунлигини оширади. Бундан ташқари, гипоидли узатмада тишларнинг спирал бурчаги катта булгани учун, уларнинг узунлиги х,ам катта булиб, бир вақда илашиб турган тишларнинг сони конуссимонликка қараганда куп булиб, илашиб турган тишларнинг хар бирига тугри келадиган юкни камайтиради. Узатиш сони ва йетакланувчи тишли гилдирак диаметри бир хил булган, икки хил узатмалар такдосланганда гипоидли узатмада йетакчи тишли гилдиракнинг диаметри конуссимон узатмадаги йетакчи тишли гилдиракникига қараганда каттарок,, яҳни бикрлиги юкорирок, булади. Буларнинг барчаси гипоидли узатманинг афзаллиги ҳисобланиб, унинг мустаҳкамлигини ва узок, муддат ишончли шовкинсиз, равон ишлашини таҳминлайди.
Узатманинг камчиликлари: гилдирак тишларининг спирал бурчаги катта булганлиги туфайли тиш сиртлари узаро сирпаниб ишлайди, натижада улар нисбатан тез йейилади; йейилишни олдини олиш учун сирпаниб ишлаётган тиш сиртларида мустахҳкам мой катлами хосил киладиган махсус гипоид мойидан фойдаланиш керак. Бундан ташкари, бу узатманинг тишли гилдиракларини тайёрлаш нисбатан қйин, уларни йигишдаги аниқлик даражаси юкрри, чунки кичик ноанивутикнинг таҳсири тез сезилади. Лекин шунга қарамай, бу камчиликлар гипоидли узатманинг афзалликларига ҳеч кдндай зарар йетказмайди.
ТСилиндрик асосий узатма, двигатели кундаланг жойлашган олд юритмали йенгил автомобилларда (Нексия, Тико, ВАЗ-2108) кулланилади. Бундай узатма, узатмалар кутиси ва илашиш муфтаси билан биргаликда умумий ҳисобланган картерда жойлаштирилади (3.42-расм,г). Узатманинг йетакчи тишли гилдираги узатмалар кутиси йетакланувчи валининг орқа учига маҳкамланади ёки у билан биргаликда яхлит ишланади. Узатмани шовқинсиз ишлашини таҳминлаш мақсадида купинча гилдираклар қия тишли булади ва унинг узатиш сони 3,5...4,2 оралигада танланади. Жуфт гилдиракнинг равон ишлаши учун йетакчи гилдиракнинг картерига, иккинчи томони билан еса узатмалар кугиси картерига урнатилган. Бу подшипниклар к,ия тишли ғилдираклар илашишидан вужудга келадиган ук, буйлаб юналган кучни узига кдбул кдлади.

Download 6,5 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish