“biotexnologiya asoslari”

GLUTAMIN KISLOTA ISHLAB CHIqARISH

Glutàmin kislotà (α−àminoglutàr kislotà):
HOOC−CH −CH − C −COOH
2 2 |
NH2

Almàshinmàydigàn àminokislotàlàr qàtorigà kirmàsàdà, o’simlik và hàyvon oqsillàrining eng zàruriy àminokislotàlàridàn biri hisoblànàdi. Uning àsosidà odàm orgànizmining mo’’tàdil rivojlànishi uchun zàrur bo’lgàn ko’plàb fiziologik fàol birikmàlàr sintåz qilingàn.
Glutàmin kislotà buyràk và jigàrdàgi turli õil buzilishlàrdàn himoya qiluvchi fàktor bo’lib õizmàt qilish qobiliyatigà egàdir, shuningdåk, dorilàrning fàrmàkologik tà’sirini oshirish và turli õil moddàlàrning zàhàrli (toksik) tà’sirini kàmàytiràdi. Mànà shungà àsosàn u mådisinàdà kång ko’làmdà qo’llànilàdi.
SHuningdåk, glutàmin kislotàning mononàtriy tuzi - nàtriy glutàmàtdàn hàm kång foydàlànilàdi.
Bu birikmà ko’pginà oziqà màõsulotlàri tà’mini oshirish, shuningdåk, konsårvàlàngàn màõsulotlàrning tà’mini uzoq vàqt dàvomidà sàqlàb turishini tà’minlàydi. Ko’pchilik màmlàkàtlàrdà nàtriy glutàmàtdàn sàbzàvotlàr, bàliqlàr và go’shtli màõsulotlàrni konsårvàlàshdà kång ko’làmdà foydàlànilàdi.
Glutàmin kislotàni ishlàb chiqàrishning sàmàràli và istiqbolli usllàridàn biri - mikrobiologik sintåz hisoblànàdi.
Glutàmin kislotà sintåz qilish qobiliyatigà egà bo’lgàn mà’lum mikroorgànizmlàr oràsidà ishlàb chiqàrish àhàmiyatigà egà bo’lgànlàri Micrococcus và Breviebacterium turkumigà mànsub bàktåriyalàr hisoblànàdi.

1.6-rasm. Corynebacterium gluhamicum bakteriyasining glutamin kislota biosintezi chizmasi.
Ushbu kichik, gràmmusbàt, àylànàsimon yoki ovàlsimon bàktåriyalàr spåsifik õususiyatigà ko’rà biotin yoki tiàmingà tàlàbchàn bo’làdilàr.
Glutàmin kislotàni sànoàt àsosidà ishlàb chiqàrishning lizin ishlàb chiqàrishdàgi kàbi ko’plàb umumiy tåõnik jàràyonlàri màvjud.
Ulàr quyidàgi bosqichlàrdàn tàshkil topgàn (7-chizmà): ekish màtåriàlini olish;
♦ oziqà muhiti tàyyorlàsh và stårillàsh;
♦ fårmåntàsiya;
♦ kristàll holdàgi moddàni àjràtib olish;
♦ quritish, qàdoqlàsh và o’ràsh.