“biotexnologiya asoslari”

SUT KISLOTASI ISHLAB CHIqARISH

Sut kislotasi – C₃H₆O₃ o’zida organik bir asosli kislota namoyon qiladi. Gidrooksil guruh ikki xil holatda (α va β) joylashishi mumkin, shuning uchun sut kislotasi ikki izomerga bo’linadi:
OH OH


H₃C - C - COOH âà H₂C - CH₂ - COOH
H β− îêñèïðîïèîí
α− îêñèïðîïèîí
Sut kislotasini ham mikrobiologik ham kimyoviy sintez yo’li bilan olish mumkin. Sut kislotasi produsenti mo’tadil rivojlanishi 48-500S haroratda kechadigan gomofermentativ termofil bakteriyalarga mansub bo’lgan Bacterium dilruckii bakteriyasi hisoblanadi.
Sut kislotasi olish uchun xom-ashyo sifatida turli xil uglevodlar qo’llanilishi mumkin. Kislota ishlab chiqarishda, tarkibida glyukoza, saxaroza va maltoza saqlovchi xom-ashyolardan foydalaniladi. Masalan, Rossiyada sut kislotasi ishlab chiqarish uchun rafinadli qiyom (shakarrafinad ishlab chiqarish qoldig’i), melassa, kraxmal (makkajo’xori va kartoshkaniki) va dastlabki qandlashtirilgan saloddan foydalaniladi.
Sut kislotali bakteriyalarning glyukozani bijg’itib sut kislota hosil qilish reaksiyasi quyidagicha kechadi:
C₆H₁₂O₆ 2 CH₃CH(OH)COOH+ 75,36 êÄæ
Kimyoviy tenglamaga asosan 100 g glyukozadan 100 g sut kislotasi olinadi. Bijg’ish jarayoni amaliy chiqishi shakar massasiga nisbatan 90-91% ni tashkil etadi.
Sut kislotasi ishlab chiqarishning texnologik jarayonlari anaerob sharoitda (havo tayyorlash bosqichi bo’lmaydi) va harorat ko’tarilishi holati kechishi bilan xarakterlanadi (zararli mikroflora bilan zararlanish xavfi pasayadi). Bular sut kislotali bakteriyalarning termofilligi v anaerobligini ko’rsatadi.
Sut kislota ishlab chiqarish jarayoni quyidagi asosiy bosqichlardan iborat:

• 
  ekish materiali olish;
  
• 
  ozuqa muhiti tayyorlash;
  
• 
  sut kislotali bijg’ish;
  
• 
  yig’ilgan eritmani qayta ishlash va filtrlash; 9 kalsiy laktatni parchalash; 9 sut kislotasini bug’lantirish.