Biologiya o`qitish metodikasi” kafedrasi botanika (o`simliklar sistematikasi) fanidan

4.5 rasm: Qarag`ayzor;
Qarag`aydoshlarning tabiatdagi va xalq xo`jaligidagi ahamiyati beqiyos katta. Ulardan qurilish uchun yog`och, mebellar tayyorlashda, qog`oz sanoati uchun xornashyo, oxor moddalar, smola, kanifol, skipidar, glyukozidlar va b. olinadi. Kedrlarning urug`i tarkibida 50% moy bor. Undan oziq-ovqat sanoatida va tcxnik maqsadlarda foydalaniladi. Barglari C vitaminga boy. Qarag`aydoshlar vakillari manzarahi daraxtlar sifatida ham mul`iim ahamiyat kasb etadi.
Qarag`ay (Pinus) turkümi 10 ga yaqin turga ega. Tabiiy sharoitda Kavkaz va Yevropada o`suvchi (eldor va oddiy qarag`ay) qurg`oqchi.hikka chidamlihigi uchun O`zbekistonning ko` pchilik shaharlarida manzarali daraxt sifatida o`stirilmoqda.
Sarvdoshlar (Archadoshlar) oilasi — Cupressaceae Bu oilaga 19 ta turkum, 130 ga yaqin tur kiradi. Ular Shirnoliy va Janubiy yarimsharlarda tarqalgan.
Kiparis (Cupressus) turkumi, 15 – 20 ta turga ega. Ular O`rtayer dengizi atrofida Himolay, Janubiy Xitoy va Amerikada tarqalgan. Ayrim turlari O`zbekistonda ham manzarali o`simlik sifatida`o`stirilmoqda.
Tuya (Thuja) turkumi bir uyli daraxt, butalar bo`lib, 6 turga ega. Shulardan sharq tuyasi (Thuja orientalis) asosan Xitoyda tarqalgan. Manbalarda ko`rsatilishicha, sharq tuyasi—sarv O`rta Osiyoda islom diniga qadar ham muqaddas daraxt sifatida o`stirilgan.

1. 
   rasm: Tuya;
   

Archa (Juniperus) turkumiga 14 ta tur kiradi. Shundan 3 ta turi: Zarafshon archasi (J. zeravschanica), Yarimsharsimon (J. semiglobosa) va Turkiston archasi (J. turkestanica) O`zbekistonning tog`li hududlarida tarqalgan. Bundan tashqari, Virgin archasi (J.virginiana) manzarali o`simlilç sifatida rcspublikarniz shaharlarida o stirildmoqda. Archalar ikki uyli, ayrimlari bir uyli o`simliklardir. Ularda changchi qubbalari kichik bo`lib, mikrosporofillarida 2—6 ta mikrosporangiylar hosil bo`ladi. Bir yil daraxtda bo`lib, ikkinchi yilning bahorida pishib yetiladi va changlari (mikrosporalar) atrofga tarqaladi.