Biologiya o`qitish metodikasi” kafedrasi botanika (o`simliklar sistematikasi) fanidan

Urug`li qirqqu1oqsimonlar ajdodi (sinfi) — Pteridospermae Bu ajdodga mansub tunlar to`liq qinilib ketgan. Ular yuqori devon davrlarida paydo bo`lib, toshko`mir davridà Yen yuzasida keng tarqalgan, ayrimlari penm davrining oxirlarigacha o`sgan. Urug`li qiniqquloqlar daraxt, liana va o`t o`simliklar bo`lgan.



4 rasm: Qazilma holda topilgan urug`li qirqquloqsimonlar;


Sagovniksimonlar ajdodi (sinfi) — Cycadopsida Bu ajdodga bitta qabila va bitta Sagovnikdoshlan oilasi, 9 ta tunkum, 120 ga yaqin tun kiradi. Tur soni jihatidan bu ajdod qarag`aysirnonlar ajdodidan keyingi o`ninda turadi. Ajdodning nomi sagovnik turkumidan olingan bo`lib, sagovnik yoki sikas (Cycas) yunoncha kukas – palma degan ma`noni bildiradi. Sagovniklar Ycvropa va Antarktidadan tashqari boshqa hamma kontinentlarda tarqalgan. Sagovniklar tabiatda keng tarqalrnagan. Ular yakka-yakka holda yoki kichik guruhlar hosil qilib o`sadi. Sagovniklarning ayrim turlari o`rmonlarda o`ssa, Sagovniklar hayotiy shakliga ko`ra asosan daraxt va butalardan iborat, lekin poyasi to`liq yer ostida yoki tanasining bir qismigina. yer ustida joylashgan turlari ham bor.

4.1 rasm: Sagovnikning umumiy ko`rinishi;
Sagovniklar ikki uyli o`simliklardir. Ularda changchili va urug`kurtakii qubbalari boshqa boshqa o`simliklarda taraqqiy etadi. Strobillar (qubbalar) sagovniklarda poyasining uchidagi barglari orasida shakilanadi. Sagovniklardan har xil maqsadlarda: oziq-ovqat, manzarali o`simlik sifatida va xalq tabobatida foydalaniladi.
Bennettitsimonlar ajdodi (sinfi) - Bennettitopsida; Bennettitsimonlar asosan perm davriga oid qazilma o`simliklardir. Bo`r davrining oxirlarida, ya`ni 70 mm. yillar ilgari ular batamom qirilib ketgan. Bennettitlarning qoldiqlari O`zbckiston (Hisor tizmasi) dan ham topilgan.

1. 
   rasm: Qazilma holdagi bennettitsimonlarning umumiy ko`rinishi;
   

Ular tashqi ko`rinishidan hozirgi sagovniklarga o`xshash bo`lgan. Bennettitlarning poyasi tikka shoxlanmagan, ba`zilar ozroq shoxlangan, yo`g`on. Barglari ko`pchilik turlarida murakkab patsimon, ayrimlarida esa oddiy va butun.
Bennetlitsimonlar ko`pincha ikkita: Villyamsoniyadoshlar (Williamsoniaceae) va Benncttitdoshlar (Bennettitaccae) oilasiga ajratiladi. Villyamsoniyadoshlar – oilaning nomi uning turlarini chuqur o`rgangan, angliyalik ota – o`g`il Villyamsonlar nomidan olingan.
Shunday qihib, bennettitlar qubbasining tuzihishiga asoslanib, angliyahik paleobotaniklar Arber va Parkinlar bennettitlarning 2 jinsli qubbalaridan gulning kelib chiqishi haqidagi o`zlarining strobilyar (chingul) nazariyasini yaratganlar. Xulosa qilib aytganda, bennettitlar gulli o`simliklarning eng yaqin ajdodlaridan hisoblanadi.