Biologiya kafedrasi

Nazariy tushuncha. YUrak faoliyatiga faqat nervlar orqali keladigan impul`slar ta`sir ko`rsatib qolmay, organizmda hosil bo`ladigan ximiyaviy birikmalar ham ta`sir etadi.

Ish uchun kerakli jihozlar. Baqa, pinsetlar, qaychilar, shisha ilgakcha, zond, taxtacha, to`g`nag`ich ninalar, universal shtativ, kimograf, yurak richagi, serfin, asetilxolinning 1:10000 konsentrasiyali, adrenalinning 1:10000 konsentrasiyali eritmasi, sovuqqonlilar uchun Ringer eritmasi, paxta tamponlar.

Ishni bajarish tartibi. Baqaning ustki jag`ini kesib tashlab taxtacha ustiga chalqanchasiga yotqiziladi va oyoqlarini taxtachaga ninalar bilan qadab qo`yiladi. Odatdagi usulda baqa yuragining ochib perikardi kesib tashlanadi. SHundan keyin kardiogramma yozib olishga kirishiladi, ya`ni qurilmani sozlab kimograf barabanida kardiogramma bir marta qayd qilib olinadi. Bu – baqa yuragi faoliyatining normal kardiogrammasi bo`ladi. So`ng yurakka 1–2 tomchi asetilxolin eritmasidan (1:10000) tomizilib yozishni davom ettiriladi va yurakning har 15 s dagi qisqarishi soni sanaladi. Keyin yurak Ringer eritmasi bilan yuvilib kardiogrammasi qayd qilinadi. YUrakning asetilxolin tomizishga qadar qisqarish soni tiklangandan keyin yurakka bir tomchi adrenalin eritmasi (1:10000) tomiziladi va kardiogramma yozilib yurakning qisqarish kuchi va soni aniqlanadi. Tajribalar asosida asetilxolinning yurakka adashgan nervga o`xshash adrenalinning esa simpatik nervga o`xshash ta`sir ko`rsa-tishiga ishonch hosil qilinadi (58 rasm).

YOzib olingan kardiogrammani laboratoriya daftaringizga chizing adrenalin va asetilxolinning yurakka ta`sir ko`rsata boshlashini strelkalar bilan belgilab ko`ring.