Биология кафедраси тўйчиева Зиёда Абдихолиқ қизи

Бутсимон медузалар заҳари таъсирида ўзига хос клиник манзаралар кузатилади: мадорсизлик, ичак фаолиятини бузилиши, бронхоспазм, буғим ва мушакларда оғриқ пайдо бўлиши. Зарарланган тери соҳасида гиперемия, кўйдирувчи оғриқ, шиш юзага келади. Мана шу дарда қисқа муддатли карлик ва кўрлик, уйқусираш ҳамда галлюцинация юзага келади. Демак, гонионемаларнинг заҳари асосан асабни (нерв системасини) зарарлайди.
Денгиз арисининг заҳари аосан гемотроп таъсирга эга, чунки унинг заҳарида гемолизин ва гистаминлар бўлади.
Заҳарли ковакичлилар билан заҳарланганда кўрсатиладиган биринчи табиий ёрдам ва даво чоралари
Авваламбор заҳарланган одамни сувдан чиқариб, терисига ёпишиб қолган ҳайвон пайпаслагичлари ҳамда отилувчи ҳужайралардан сочиқ ёки латта ёрдамида тери тозаланади. Зарарланган соҳани, заҳарни нейтраллаш мақсадида спирт билан 10 % формалин аралашмаси, аммаиак аралашмаси, сода (NaCO₃), жуда бўлмаганда шакар аралашмаси ёки ўсимлик ёғи билан артилади. Лекин ҳеч қачон сув билан ҳўллаб артиш тавсия этилмайди. Бу билан заҳарни эритиб, бошқа соҳага тарқалишининг олди олинади. Заҳарга қарши ўзига хос даво усули йўқлиги туфайли симптоматик даволанади: булар юрак мадорлари нафас олиш фаолиятини изга солувчилар, оғриқсизлантирувчилар, десенсиоилизацияловчилар ва бошқа дори-дармонлар. Теридаги яралар антибиотикларга шимдирилган боғламлар билан боғлаб қўйилади.

2.2. Заҳарли чувалчанглар (vermes)

Ясси ва юмалоқ чувалчангларнинг инсон саломатлигига зарар ҳозирга пайтда муҳим аҳамият касб этмоқда.

Тиббий адабиётда одам аскаридасининг соғлиққа зиёни кўрсатиб ўтилган. Чувалчанг ички суюқлигидан кучли токсик хусусиятга эга бўлган аскарон ажратиб олинган. Отнинг қон томирига шундай заҳарнинг 1 томчиси юборилганда от ўлимига сабаб бўлган. Аскаридалар меъда ичак секреция безларига салбий таъсир этиб, тутқаноқ (эпилепсия) касаллигида кузатиладиган ҳолат юз беради. Агарда аскарида одам ичагида ўлиб қолгудек бўлса, унинг танасидаги заҳарли суюқлик ичакка сўрилиб жиддий заҳарланиш, аскарида псевдоменингитини юзага келтиради. Бундай ҳолатларда заҳарланган одамга вақтни ўтказмасдан тезда кучли тузли эритма ичиш тавсия этилади ва ични тозалаш учун ҳукна қилиш керак бўалди.