Biologiya 5 new indd

mog‘or zamburug‘i
 
– agar non bir necha kun selofan 
paket ichida qolib ketsa, mog‘or bosadi. Atrofimizdagi havoda 
mog‘or zamburug‘ining sporalari doimiy uchib yuradi. Non ochiq 
holda turganda uning yuzasiga sporalar o‘tiradi, selofan paket-
cha ichiga joylaganimizda mog‘or zamburug‘i uchun qulay sha-
roit tug‘iladi. Sporadan mog‘or zamburug‘ining tanasi rivojlanadi. 
Sporalar yetilgach, sporangiy yashil yoki qoramtir rangga kiradi 
(23-rasm). Sporangiy yorilib, ichidagi minglab sporalarni atrofga 
sochadi. Mog‘or zamburug‘i nonning sifatini buzadi, undan ajral-
gan toksinlar odamning zaharlanishiga olib kelishi mumkin. Lekin 
ayrim mog‘or zamburug‘i turlaridan bakteriyalarga qarshi dori – 
antibiotik
olish mumkin.
a 
b 
c
22-rasm. 
Achitqi zamburug‘ining mikroskopda ko‘rinishi (a), 
xamirturush (b) va oshgan xamir (c).
http://eduportal.uz

---

32
3)
 
qalpoqchali zamburug‘lar 
ko‘proq ozuqa sifatida foydalani-
ladi. Iste’mol qilsa bo‘ladigan zamburug‘larga qo‘zidumba (sham-
pinion), oq qo‘ziqorin va boshqalar kiradi (24-rasm). Ularni taom 
tayyorlashdan oldin 5–7 daqiqa qaynatib, suvini to‘kib yuborish 
kerak. Chunki zamburug‘lar qaynatilganda tarkibidagi zaharli mod-
dalar suvga chiqib ketadi. Zaharli turlariga qizil muxomor, sariq 
soxta qo‘ziqorinlar kiradi. Ularni iste’mol qilgan odam zaharlanishi 
mumkin (25-rasm).
a 
b
24-rasm. 
Iste’mol qilinadigan zamburug‘lar: 
a – qo‘zidumba (shampinion); b – oq qo‘ziqorin.
23-rasm. 
Nondagi mog‘or zamburug‘i.
http://eduportal.uz

---

33
a 
b
25-rasm. 
Zaharli zamburug‘lar: a – qizil muxomor; b – sariq 
qo‘ziqorin.
4)