Biologiya (2). cdr

Og'izdan 4-6 soat ichida ichiriladigan suv-tuzli eritmaning taxminiy hajmi 
 
 
 
Bemorning 
yoshi 
4 
oygacha 
4-11 
oylik 
12-23 
oylik 
2-4 yosh 
5-14 
yosh 
15 
va 
undan 
yuqori 
 
Bemorning 
vazni 
5 kg 
gacha 
5-7.9 kg 
8-10.9 kg 
11-15.9 
kg 
16-29.9 
kg 
30 kg va 
undan 
ortiq 
Ichirilad
igan suyuqlik 
miqdori (ml) 
200-400 
400-600 
600-800 
800-
1200 
1200-
2200 
2200-
4000 

---

33 
Boshqa hollarda bemorning kg hisobida taxminiy vazni 75 ga ko'paytirilsa, ml 
hisobida chirilishi lozim bo'lgan suyuqlik miqdori topiladi.
3.Bemor organizmning suvsizlanishi yaqqol ifodalangan (ayniqsa III-IV darajali 
degidratatsiyada) regidratatsiya tomir orqali suyuqlik yuborish yo'li bilan boshlanadi. 
Buning uchun trisol, atsesol, kvartasol, xlosol, reomakrodeks kabi zavod sharoitida 
tayyorlangan eritmalar zahirasi oldindan tayyorlanib qo'yilishi kerak. Bu eritmalar 
ilitilgan holda tomir orqali tezlik bilan (1-2 soat ichida) jildiratib yuborilishi zarur. 
Bunda dastlabki soatlarda yuboriladigan suyuqlik miqdori 5-6 litrgacha boradi. 
Shuning uchun og'ir holdagi bemorni davolashda infeksionist bilan yonma-yon 
reanimatolog ham ishtirok etib o'mrov osti sohasida veneseksiya qilib ular orqali 
ham suyuqlik yuboriladi. Bemorning tomir urishi paydo bo'lishi, qon bosimi aniqlana 
bog'lashi, nafas olishi ravojlanishi ahvoli yaxshilana boshlaganidan darak beradi. Shu 
vaqtdan boshlab qo'shimcha ravishda og'iz orqali ham suyuqlik bera boshlanadi. 
Davolashning ikkinchi bosqichida tomir orqali yuboriladigan suyuqliklar miqdori 
kamaytirilib, bemor yo'qotayotgan suyuqlik hajmiga monand ravishda olib boriladi.4. 
Antibiotiklar bilan davolash bemordan topilgan vabo vibrionlarining qaysi 
antibiotikka sezgir ekanligini e'tiborga olib belgilanadi. Ilgaridan respublikamizda 
ahyonda uchrab turadigan vibrionlar tetrasiklinga sezgirligini saqlab qolgan. Bunday 
holda tetratskilin 300000 TB dan kuniga 4 mahal 5 kun davomida beriladi. Keyingi 
yillarda tarqala boshlagan vabo vibrionlari tetrasiklin va levomitsetinga sezgar emas. 
Bunday shtammlar qo'zg'otgan kasalliklarni davolashda ularga ta'sir etadagan, 
xinolon guruhiga mansub antibiotiklar yaxshi naf baradi. Ular floksatsialar: 
sipofloksatsin-sifloks, 
ofloksatsin-tarivid, 
pefloksatsin-abaktal preparatlari, 
Bu 
antibiotiklar katta yoshdagilarga 2 ta tabletka (500 mg) dan kuniga 2 marta 5 kun 
davomida beriladi. Bu preparatlar bo'lmay qolganida ampitsillin 2 tabletka (0.5 g) 
dan kuniga 4 marta 5 kun davomida ichiriladi.5- Bemor tuzala boshlagan davrda 
to'yimli, oson hazm bo'ladigan ovqatlar beriladi. Bu davrda qondagi kaliy miqdorini 
bir maromda ushlab turish maqsadida kaliy orotat yoki panangan tabletkalaridan 4-5 
kun berib turish lozim. Davolash to'g'ri tashkil etilsa, 2-3 kundayoq bemor axvoli 
yaxshilanadi. Unga shifoxonadan to'la sog'ayganidan so'ng ruxsat beriladi. Bu orada 
antibiotik ichishni tugatganidan keyin bir kun oralatib, ikki kun ketma-ket olingan 
ekmada vabo vibrionlari bo'lmasligi kerak. Profilaktikasi. Vabo o'ta xavfli infeksiyalar 
guruxiga mansub bo'lgani uchun xalqaro axdnoma (konveksiya) ga asosan xar bir 
davlat o'z sarxadlarini vaboning chetdan kirib kelishidan asrash choralarini 
ko'radi. Xalqoro aeroport, temir yo'l, daryo va avtoyo'l yo'llaridaga chegara 
bekatlarida sanitarnya-nazorat punktlari (SNP) tashkil etilada. Unda tibbiyot 
xodimlari tunu-kun navbatchilik qiladilar. Vabo doimo qayd etiladigan 
mamlakatlardan kelayotgan yo'lovchilardan shu kasallikning alomatlari bor-yo'qligi 
surishtiriladi. Bemor yoki kasallikka shabxa qilinganlar topilsa, SNP qoshidagi 
alohidalash xonasiga yopdozib (lozim bo'lsa tibbiy yordam ko'rsatib) turiladi, keyin 
bemor maxsus sanitariya (epidpereyeozka) transporti bilan yuqumli kasalliklar 
shifoxonasidagi aloxida ajratilgan bo'limga yopqizilib, 5 kun tibbiy kuzatuvda bo'ladi. 
Bu davrda bemordan 3 marta vabo vibrioniga va yetak guruxi mikroblariga najas 

---

34 
ekmasi olinadi. Shundan so'ng 5 kun tetrasiklin beriladi. Kasallik adomatlariga karab 
boshqa dori-darmonlar xam qullanadi.Kasallik alomatlari bo'lmagan, lekin chet elda 
safar vaqtida vabo kasalligi yuqish extimoli yuqori bo'lgan (ayniqsa, tijoratchi-
sayyox.) lar SNP da ro'yxatga olinadi va ular xaqida SENM ga telefon orqali xabar 
kilinadi. Bunday fuqaro turar joyidagi poliklinika xizmatchilari tomonidan 5 kungacha 
uyida tibbiy kuzatuv ostida bo'lada. SNP larda o'rnatilgan shunday nazorat vositasida 
chetdan kirib kelgan vaboning mamlakat ichida tarqalishiga yo'l ko'yilmaydi. 
Respublikada  xar bir viloyat, tuman (shaxar) vaboning oldini olish va u qayd qilingan 
taqdirda o'tkaziladigan tadbirlar majmuasini oldindan belgilab qo'yadi. U 
epidemiyaga qarshi Favqulodda komissiya (EKFK) yig'ilishida muhokama qilib, 
xokimiyatlar tomonidan tasdiqlanadi. Bu tadbirlarda aholini ichimlik suv bilan 
ta'minlash, turar joylarning sanitariya holatini yaxshilash masalalariga katta e'tibor 
beriladi. Ularni amalga oshirish uchun maxalliy ma'muriyat mas'ul xisoblanadi. 
Shuningdek, tibbiy tadbirlar, aniqlangan bemor qayerga yotqizilishi, u bilan 
muloqotda bo'lganlar qaysi bo'limda tibbiy kuzatuvga olinishi oldindan belgilanadi. 
Bu bo'limdarda qaysi tibbiyot xodimlari ishlashi ham aniqlangan bo'ladi. Dori-
darmon, laboratoriya anjomlari, ozuqa muxiitlari zaxirasi tayyorlab qo'yiladi. Kasallik 
yoki vaboga shubxa qilinish bemor aniqlanganida, u darxol aloxidalanadi. SENM 
epidemiologa bemor bilan suxbatlashib, kasallik qaysi yo'sinda yuqqanligini 
aniqlashga xarakat qiladi. Chet ellarga borib kelgani xam surishtiriladi. Bemor bilan 
xonadonda va ish joyida bevosita muloqotda bo'lganlar ro'yxati tuziladi. Zarurat 
bo'lsa, ular ham alohidalanadi. Boshqa hollarda 5 kun uyida tibbiy nazorat o'rnatish 
mumkin. Bunda xar kuni bemorda kasallik alomatlari bor-yo'qligi aniqlab borilada. 
Bir marta najasi vaboga tekshiriladi. Ularga 5 kun tetrasiklin beriladi.Biror joyda vabo 
aniqlansa, darhol EKFK yig'ilishi chaqiriladi. U vabo chiqqan joyni kasallik o'chog'i deb 
e'lon qiladi Ichi buzilgan bemorlarni erta aniqlab, tekshirish va davolash maqsadida 
xovlima-xovli yurib, bemor 6or yuqligi surishtiriladi. Aniqlangan bemor darhol 
shifoxonaga yuboriladi.Yoz oylarida ichketar kasalliga bilan shifoxonaga yotqizilgan 
barcha bemorlar bir marta vaboga ham tekshiriladi.Xozirgi vaqtda vabo kasalligi 
o'chog'ida karantin e'lon qilinmaydi.