Biologiya (2). cdr

Suvchechakda toshmalarning ko`rinishi
. 
Davolash. Maxsus davolash vositalari yo'q. Asosiy e'tibor ikkilamchi 
infeksiyaning oldini olishga qaratiladi.Toshma toshish davrida, ayniqsa isitma bor 
vaqtida bolani yotqizib qo'yish kerak. Unga ishlatiladigan ko'rpa-yostiq, choyshablar 
va ich kiyimlar toza bo'lishi zarur. Ko'lni tez-g'yez sovunlab yuvish lozim. Bolaning 
tirnog'i kalta qilib olinadi. Chaqaloqlar qo'liga yumshoq to'qimadan tikilgan 
qo'lqopcha kiyg'izib qo'yiladi. Margansovka eritilgan suvda bolani cho'miltirib 
turiladi. Cho'milgandan so'ng toshmalar va po'stloqlarga brilliant yashilining 
spirtdagi 1 % li eritmasidan surtib chiqiladi. U bo'lmaganida 5 % li margansovka 
eritmasidan surtish mumkin.Teri kuchli qichishganida sirka eralashtirilgan suv yoki 
1% li mentol spirti bilan artiladi.Og'iz shilliq qavati vodorod peroksidi yoki 2% borat 
kislota eritmasi bilan chayiladi. Yaralar paydo bo'lganida 2% li kumush nitrat eritmasi 
surtiladi.Ko'zni ham 2% li borat kislotasi bilan yuvib turiladi. Kuniga 2-3 marta 10-20 
% li alg'butsid eritmasidan tomizib turiladi.Ikkilamchi infetsiya qo'shilganida 
antibiotiklar tayinlanadi. Og'ir kechganida intoksiqatsiyani kamaytirish maqsadida 
suyuqliklar yuboriladi. Organizmning himoya quvvatini oshirish maqsadida 
gammaglubulin ( 3-6 ml), vitaminlar qo'llandi. 
Kasallikning oldini olish. Suvchechak bilan og'rigan bola uyida yoki shifoxonada 
alohidalanadi. Bemor bilan muloqotda bo'lgan, ilgari kasallanmagan bolalar 21 
kungacha bog'cha yaslilarga qabul qilinmaydi. Bemor bilan muloqotda bo'lgan 

---

61 
nimjon bolalarga 3.0 ml gammaglobulin qilish mumkin. Bemor bolayotgan xona tez-
tez shamollatib turiladi. 
Skarlatina - isitma, umumiy intoksikatsiya, bodom bezlari va tomoqning 
zararlanish, shunigdek, terida mayda toshma bilan namoyon bo'ladigan o'tkir 
yuqumli allergik kasallik.Skarlatina atamasini (lotincha «To'q qizil» degan manoni 
anglatadi) va uning klinik bayonini birinchi marta XVII asr oxirida Sidengem degan 
olim bergan.Xozirda skarlatina kam uchraydigan va nisbatan yengil kechadigan 
bolalar yuqumli kasalligiga aylanib qoldi. 
Etiologiyasi. Kasallik quzg'atuvchisi - A guruhidagi gemolitik streptokkoklar 
bo'lib, ularni 50 dan ortiq serologak tiplari malum. Uni birinchi bor Lefler (1882 y) 
aniqlagan. Gemolitik streptokokkning barcha tiplari ham o'zining toksigenlik 
xususiyati va organizmdagi antitoksik immunitet darajasiga qarab turli kasalikllarni: 
skarlatina, angana, faringit va saramasni qo'zg'otishi mumkin.Er-xotin Diklar 
gemolitik streptokokklarning patologik ta'siri uni toksini bilan bog'liq, xosil 
bo'ladigan immunitet antitoksik xarakterga ega bo'ladi deb qaradilar va shuning 
asosida teri-toksin reaksiyasi (DIK reaksiyasi) dan foydalanishni taklif 
etdilar.Kasallikni o'tkazgan (hatto subklinik kechganida) bolalarda turg'in immunitet 
paydo bo'ladi, qayta kasallanish deyarli bo'lmaydi.Epidemiologiyasi. Kasallik manbai 
bo'lib skarlatina yoki boshqa streptokokkli infeksiya (angina, faringit va boshqa) lar 
bilan og'rigan bemorlar, shuningdek sog'lom bakteriya tashuvchilar hisoblanadi. 
Ayniqsa skarlatinani yengil, noaniq, shaklda o'tkazayotgan bolalar ko'proq 
epidemiologik xafi tug'diradilar.Infeksiya tashqi muhitda burun-tomoq shilliq 
ajralmasi xamda turli yiringli ajralmalar orqali ajraladi. Binobarin u asosan havo-
tomchi yo'li bilan, kamroq hollarda kontakt yqli bilan (yani yiring yoki bemor 
foydalangan qyinchoqlar, boshqa buyumlar va ifloslang qo'l orqali), shuningdek 
alimentar yo'l bilan (sut orqali) yuqadi. Bemor kasallikning birinchi kunlaridan 
boshlab, butun kasallik davomida, bazan tuzalish davrida ham atrofdagilarga 
yuqtirishi mumkin.Skarlatina bilan ko'proq 2-6 yoshdaga bolalar kasallanadilar. 6 
oygacha yoshda bo'lgan bolalar kamdan-kam kasallanadilar.Kasallik asosan kuz-qish 
fasllarida kuzatiladi, yozda esa kam uchraydi. Issiq, tropik va subtropik iqlimiy 
sharoitlarda kam qayd etiladi. 
Klinikasi. Yashirin davri o'rtacha 2-7 kun bo'lib, u bir necha qisqarishi, yoki 12 
kungacha cho'zilishi ham mumkin.