Biologik kimyo

Gormonlar haqida tushuncha.
Gormonlar organizm ichki muhiti doimiyligini saqlab turuvchi, moddalar almashinuvi va neyroendokrin boshqarilishni nazorat qiluvchi murakkab tizimdir. Gormonlar – bevosita qon oqimiga chiqariladigan endokrin bezlari yoki ichki sekretsiya bezlari mahsuli. Bular qatoriga qalqonsimon bez, qalqonsimon bez oldi bezi, jinsiy bezlar, buyrak usti bezi, oshqozon osti bezi, gipofiz, gipotalamus va boshqalar kiradi. Endokrin bezlarida ishlanadigan sekretlarga gormonlar (yunoncha – hormaino – qo`zg`atuvchi, harakatga keltiruvchi, stimullovchi

ma`nolarini beradi) deyiladi. Gormonlar oz miqdorda ishlab chiqarilsa ham organizmga kuchli ta`sir ko`rsatadigan hayot uchun nihoyatda zarur bo`lgan organik biologik faol moddalardir.

Endokrin bezlari (ichki sekretsiya bezlari), gormonlar va gormonal nazorat haqidagi fan – Endokrinologiya deb yuritiladi.

Endokrinologiya fani fiziologiya, bioximiya, molekulyar biologiyani muammo va metodlarini birlashtirib, odam va hayvonlar endokrin sistemasining funktsional - strukturaviy tuzilishini tushuntiradi. Endokrin sistema hayotiy jarayonlar - o`sish, rivojlanish, ko`payish va moslashishni boshqarish asoslarini o`rganadi. Endokrinologiya fani sohaning fundamental muammolari bilan bir qatorda, endokrin kasalliklarini kelib chiqishi va ularning gormonal terapiyasi, gormonlarni chorvachilikda qo`llash kabi amaliy masalalarni hal etishda ishtirok etadi. Hozirgi vaqtda endokrinologiya nisbatan tor va xususiy tibbiyot mutaxassisligidan hayotiy jarayonlarni kimyoviy boshqarilishi to`g`risidagi umumbiologik fanga aylandi. Xulosa qilib aytganda endokrinologiya - endokrin bezlar, gormonlar, hayvon organizmidagi almashinuv jarayonlari va fiziologik funktsiyalarning markazlashgan koordinatsiyasi to`g`risidagi fandir.

419

13.1. Hujayralardagi metabolik jarayonlarning hujayralararo nazorat