Biologik kimyo

12.27. Purin nukleozidlarini parchalanishi

Purin nukleozidlari gidrolizlanish unumlari bo`lgan – adenozin va guanozin organizmda fermentativ gidrolizga uchrab, jigarda oxirgi mahsulot – siydik kislоtasigacha оksidlanadi.

Siydik kislotasi purin nukleotidlari almashinuvining (katabolizmining) oxirgi mahsuloti bo`lib, inson organizmidan siydik bilan ajraladi. Siydik kislotasi (urat k-ta) suvda yomon eriganligi uchun organizm suyuqliklarida kam miqdorda uchraydi.

Odam organizmida 1sutkada 0,5-1g siydik kislota hosil bo`lib, uning sog`lom odam qonidagi miqdori 4-8 mg/l to`g`ri keladi.

Qonda siydik kislotasining ortishi giperurekimiya deyiladi. Mоdda almashinuvi buzilganda siydik kislotasini qоndagi kоntsеntratsiyasi оrtishi natijasida, gipеrurikimiya sababli to`qimalarda urat natriy kristallari to`planib, podagra kasalligiga оlib kеladi. Allopurinol preparatlari – gipoksantinning struktura analogi podagrani davolashda ishlatiladi. U ksantinoksidazaning raqobatli ingibitori bo`lib, kuniga 0,2-0,8g miqdorda qabul qilinsa, siydik kislotasining qondagi miqdorini me`yor raqamlarigacha pasaytiradi.

Ba`zi quyi organizmlarda siydik kislotasi allantoingacha, baliqlarda esa allantoin kislotasi siydikchilgacha parchalanadi.

409

Yuqoridagi barcha jarayonlar spetsifik fermentlar ta`sirida katalizlanadi va quyidagi sxema ko`rinishida keltirish mumkin:


Purin nukleozidlarining gidrolizidan siydik kislоtasini hosil bo`lishi

410

12.28. Pirimidin nukleozidlarini parchalanishi

Pirimidin nukleotidlarini fermentativ gidrolizi ketma–ketligini quyidagi sxemada keltirilgan

Pirimidin nukleotidlari parchalanishining boshlang`ich bosqichlari spetsifik fermentlar bilan katalizlanadi. Reaktsiyaning oxirgi mahsuloti – CО_2, NH_3,