Biologik kimyo

Kuchsiz bog`lar.

23. 
    Qutbli bog`lar:
    

23. 
    vodorod bog`lari – bir aminokislota yon radikalidagi –SH, NH2 , -OH guruhlari bilan boshqa bir aminokislotaning karboksil guruhi o`rtasida hosil bo`ladigan bog`;
    

23. 
    ion yoki elektrostatik bog`lar – lizin, arginin, gistidin kabi aminokislotalar
    

yon radikalini – NH⁺3 va asparagin, glutamin kislotasini – COO (-) zaryadlangan guruhlari orasidagi uchraydigan bog`.

23. 
    Qutbsiz yoki van-der-vaals bog`lari – aminokislotalarni uglevodorod radikallari o`rtasida hosil bo`ladi. Alanin, valin, izoleysin, metionin, fenilalanin aminokislotalarining gidrofob radikallari suvli muhitda o`zaro ta’sirlashadilar. Kuchsiz van-der-vaals bog`lari globulyar oqsilning ichida qutbsiz radikallardan gidrofob yadro shakllanishiga olib keladi. Qutbsiz aminokislotalar qancha ko`p bo`lsa, van-der-vaals bog`lari polipeptid zanjirning qurilishida shunchalik katta ahamiyatga ega. Oqsilning barcha biologik xossalari tabiiy konformatsiya deb ataladigan strukturani saqlanishiga bog`liq.
    

Uchlamchi strukturaning asosiy xususiyatlari. Polipeptid zanjirini uchlamchi strukturasini konformatsiyasini unga kiradigan aminokislotalarning yon radikallarini xususiyatlari (ularning birlamchi va ikkilamchi struktura uchun ahamiyati yo`q) va muhit belgilab beradi. Oqsil polipeptid zanjirini taxlanishi davomida kamroq energiya sarflashga harakat qilinadi. Shuning uchun qutbsiz R-guruhlar suvdan ―qochib‖, polipeptid zanjirning gidrofob qoldiqlari qismi joylashgan joyni, ya’ni oqsillarning uchlamchi strukturasining ichki qismini hosil qiladi. Globulyar oqsilning ichki markazida suv molekulalari deyarli bo`lmaydi. Aminokislotalarning qutbli (gidrofil) R-guruhlari gidrofob yadroning tashqi tomonida joylashib, suv molekulalari bilan o`ralgan holatda bo`ladi.

43