Biologik kimyo

L-Glitsin asimmetrik C-atomi bo’lmagani uchun optik faol emas. Glitsin nuklein kislotalar, glutation, o’t kislotalari sintezida, shuningdek benzoat kislotani zararsizlantirishda ishtirok etadi.


L-Alanin dezaminlanishidan pirouzum kislotasi hosil bo’ladi. Organizmda – a alanindan tashqari, β – alanin ham bor, u mushak ekstraktiv moddalari, koenzim A ni, vitaminlardan pantotenat kislotasining tarkibiga kiradi.


L-Serin sut oqsili – katta miqdorda tarkibida kazein uchraydi. Moddalar almashinuvida serinni fosforli efiri – fosfoserin ishtirok etadi.


L-Treonin almashtirib bo lmaydigan aminokislotalarga kiradi.


L-Sistein qurilishida oltingugurt tutuvchi aminokislota. Molekulasida sulfgidril –SH guruhini bo’lishi unga oson oksidlanish va nurdan zararlanishda; mishyak, fosfor va boshqa zararli moddalar bilan zaharlanganda paydo bo’ladigan yuqori oksidlanish xususiyatiga ega bo’lgan moddalardan organizmni himoya qilish xususiyati mavjud. Oqsillar uchlamchi qurilishida S-S- disulfid bog’i bor.


L-Metionin oson harakatlanuvchi metil guruhining bo’lishi bilan xarakterlanadi. Ushbu guruhlar jigarning lipidli infiltratsiyasining oldini oluvchi lipotrop faktor – xolin, mushaklarning ekstraktiv moddalari – kreatin, DNK ning tarkibiy qismi – timin, gormon – adrenalin sintezida ishlatiladi.


L-Valin odam organizimida sintezlanmaydi, shuning uchun ovqat bilan kiritilib turilishi zarur.


L-Leysin oqsilning biosintezida ishlatiladi.


L-Glutamat va L-Aspartatlarning ahamiyati katta. Ular oqsil biosintezi jarayonlarida, ammiakni zararsizlantirishda, shu bilan bir qatorda miyada, boshqa aminokislotalarning hosil bo’lishida ishtirok etadi. Hosilalari - α – ketoglutarat va oksaloasetat energiya almashinuvidagi muhim substratlar hisoblanadi. Glutamatning hosilasi - γ –amino moykislota nerv sistemasini tormozlanish

29

jarayonida ishtirok etadi. Glutamatning natriyli tuzi oziq ovqat sanoatida ovqat mahsulotlari tamini yaxshilashda keng qo’llaniladi. Bu ikki aminokislotadan qon zardobidagi transaminazalar faolligini (substrat sifatida) aniqlashda foydalaniladi.


L-Lizin odam organizimida sintezlanmaydi, shuning uchun ovqat bilan doino kiritilib turilishi zarur. Lizinning yetishmasligi oqsil biosintezini buzilishiga, o’sish jarayonini to’xtashiga olib keladi.


L-Arginin organizimda oqsil biosintezida ishtirok etadi, ammiakni zararsizlantirishi asosiy yo’l – mochevina hosil bo`lishi komponentlaridan hisoblanadi.