Biologik faol moddalar texnologiyasi

Anion almashinish smolalari
musbat zaryadlangan guruhlarni saqlab, o‗ziga manfiy zaryadlangan 
molekulalarni tortadilar. Asos guruhlarining protonlar bilan bog‗lanishi jarayonida musbat zaryadlar 
vujudga kelgani uchun yuqoridagi smolalar asosli ion almashinish smolalari deb ataladi. Bundan 
tashqari kationlar va anionlarning almashinishi amalga oshiriladigan amfoter ionitlar ham mavjud 
bo‗lib, ular amfolitlar deb ataladi.
Biofaol moddalarni ajratish uchun qo‗llaniladigan ko‗pgina ion almashinish smolalari stirol va divinil 
benzolning sopolimerizatsiya natijasida hosil bo‗ladi.Polisterol-ba‘zi erituvchilarda eriydigan bir 
chiziqli polimer bo‗lib, sterolning divinil benzol bilan kondensatsiya reaksiyasi natijasida ularning 
molekulalari orasida ko‗ndalang bog‗lar hosil bo‗ladi va natijada erimaydigan smola vujudga keladi. 
Sopolimer tarkibidagi divinil benzolning miqdori qancha ko‗p bo‗lsa, ko‗ndalang bog‗larning soni xam 
shuncha ortadi.Ko‗ndalang bog‗langan polisterolga kons.H
2
SO
4 
bilan ishlov berilganda sulfirlangan 
polisterol smola hosilbo‗ladi (masalan daueks 50-kuchli kislotali ion almashinish smolasi). -SO
3
H 
guruhlar pH ning deyarli barcha qiymatlarida ionizatsiyalanadi (pH ning haddan ziyod past 
ko‗rsatkichlari bundan mustasno). Kuchli asosli ion almashinish smolalarini olishda ko‗ndalang 
bog‗langan polisterol bilan xlormetil efirini ta‘sir ettirish zarur. CH
2
N
+
(CH
3
)
3
Cl guruhlar pH ning 
deyarli barcha qiymatlarda ionizatsiyalanadilar (kuchli ishqoriy pH qiymatlari bundan mustasno). 
Kation almashinish va anion almashinish smolalari ularning tarkibidagi kislotali yoki asosli 
guruhlarning kuchiga ko‗ra farqlanadi. Kation almashinish smolalarda qutbli guruh sifatida -SO
3
H 
funksional guruh ishtirok etsa, 
kuchli kislotali
xossaga ega bo‗ladi. Agar - CO
2
H guruh ishtirok etsa, 
kuchsiz kislotali
xossalarni namoyon qiladi.Anion almashinish smolalarda qutbli guruhlar sifatida 

---

137 
uchlamchi va to‗rtlamchi ammoniy guruhlari CH
2
NR
2 
(kuchsiz asosli) yoki CH
2
N
+
R
3 
(kuchli asosli) 
qatnashadilar.