Biologik faol moddalar texnologiyasi

 
 
 

---

160 
MASHG‗ULOT № 12 
MAVZU: DUKKAKL 
ILAR BARGIDAGI LIPIDLARNI ANIQLASH.
Mashg'ulot shakli:
«Sanoat farmatsiyasi» yo‗nalishi talabalari uchun laboratoriya mashg‗uloti; 
«Biotexnologiya» yo‗nalishi talabalari uchun amaliy mashg‗ulot. 
Mashg'ulot uslubi:
«Bumerang» texnologiyasi. «BBB» (Bilaman, Bildim,Bilishni hohlayman ) usuli. 
Mashg‗ulot maqsadi:
Dukkakli ( mosh, no‗xat, loviya ) o‗simliklar tarkibidagi lipidlarni organik 
erituvchilar bilan ajratib olish. 
Mavzuning ahamiyati:
Talabalar dukakkli o‗simliklar tarkibidagi lipidlarni organik erituvchilar 
yordamida ajratib olish usuli haqida ma‘lumotga ega bo‗ladilar. 
Ishning nazariy qismi
1939 yilda Eyxerman soya o‗simligidan fofotidilxolin fraksiyasini ajratib oldi. Ushbu ajratib 
olingan fraksiya «essensial fosfolipidlar» deb ataldi, keyinchalik esa «letsitin» deb nomlandi. 
Fosfolipidlar – glitserofosfat kislotaning murakkab efirlari hisoblanadi. Yog‗ kislotalari va 
triglitseridlardan farqli o‗laroq fosfolipidlar energiya manbai sifatida emas, balki strukturaviy vazifasini 
bajaradilar.
Hujayra membranalarining asosiy qismi fosfolipidlardan va oz miqdorda xolesterin 
molekulalaridan iborat. 
Fosfolipidlar barcha membranalarning normal tuzilishini ta‘minlanganligi uchun xujayradagi 
barcha funksiyalar fosfolipidlarga bog‗liq. Organizmning yoshi keksaygan sari membranalardagi 
xolesterin molekulalarining miqdori ortib, fosfolipidlar miqdori kamayadi. Barcha fosfolipidlar 
aterosklerotik (blyashka) laxtalarni chiqarib yuborish xususiyatiga ega. Muntazam ravishda qon 
plazmasidan laxta ichiga xolesterin oqimi kelib tushadi va aksincha. Fosfolipidlar laxta ichidagi 
xolesterining «urib» chiqaradi. Agar laxta kalsiy tuzlari bilan to‗yingan bo‗lsa, ularning so‗rilishi qiyin 
bo‗lib, faqat jarroxlik yo‗li bilan olib tashlanadi. Xolesterin almashinuvida fosfolipidlarning ahamiyati 
katta.