Biologik faol moddalar texnologiyasi

 
«BLITS – O‘YIN» texnologiyasi
.
 
Mashg‗ulot 
maqsadi:
hayvon 
(mol 
jigari) 
ni 
organik 
erituvchilar 
yordamida 
ekstraksiyalab,fosfolipidlarini ajratib olish. Talabalarga sentrifugalash, ajratish voronkasi orqali 
lipidlarni ajratib olish, bug‗latish va eritish haqida ma‘lumotga berish. 
Mavzuning ahamiyati:
Fosfolipidlarning biologik membranalardagi ahamiyati haqida ma‘lumot
beriladi.Xayvon ( mol jigari) to‗qimalaridagi lipidlarni ekstraksiyalash jarayonining bosqichlarini 
talabalarga izohlab beriladi. 
Ishning nazariy qismi 
Lipidlar-tirik organizmlar to‗qimalari tarkibidagi quyimolekulyar organik birikmalar bo‗lib, 
asosan, triglitseridlar, ya‘ni glitserinning murakkab efirlari hamda turli yog‗ kislotalaridan iborat. 
«Lipos»-yunoncha «yog‗» so‗zidan olingan bo‗lib, yog‗lar tarkibida triglitseridlardan tashqari biologik 
faol moddalar (fosfotidlar,stearinlar, vitaminlar) ham mavjud bo‗lishi mumkin. Lipidlar suvda erimaydi, 
lekin xloroform, efir, atseton, benzol va boshqa organik qutbsiz erituvchilarda yaxshi eriydi. 
Lipidlarning umumiy xususiyatlaridan biri-bu ularning gidrofobligidir. Lipidlar bir jinsli bo‗lmagan 
kimyoviy birikma bo‗lib, turli-tumanligi sababli ularga aniq bir ta‘rif berish mushkul. Lipidlar – yog‗ 
kislotalarining qoldiqlari va biror bir spirtning murakkab efirlaridan iborat. Lipidlarni quyidagi sinflarga 
bo‗lish mumkin: 
1)
triatsilglitserinlar (yog‗lar); 
2)
fosfolipidlar; 
3)
steroidlar (xolesterinlar); 
4)
mumlar; 
5)
terpenlar. 
Lipidlar yana 2 kategoriyaga ham bo‗linadi: sovunlanadigan va sovunlanmaydigan. Tarkibida 
murakkab efir bog‗ini saqlagan lipidlar s
ovunlanadigan
deyiladi (mumlar, triatsilglitserin, 
fosfolipidlar).
Sovunlanmaydiganlarga
– terpenlar, steroidlar kiradi.