Biokimyodan YaB uchun baza (2022-yil) Nazariy savollar

Nafas olish va fosforillanish ingibitorlari Turli xil moddalar ta’sirida oksidlanish jarayoni fosforillanishdan ajralib chiqadi. Bunda elektronlarni nafas olish zanjiri orqali o‘tishi o‘zgarmay energiya hosil qilmaydi. Bunday moddalar ajratuvchilar deyiladi. Bularga 2,4-dinitrofenol, disulfid moddalar, pirofosfatlar, CO2, tiroksin, bakterial toksinlar, salitsilatlar, papaverin, streptomitsin, penitsillin, gramitsidin, strofantin va boshqalar kiradi. Quyidagi fizik omillar ham shunday ta’sir etadi: sovqotish, rentgen va radiofaol nurlar, ochlik, to‘liqish va boshqalar. Shu bilan birga elektronlarni nafas olish zanjirida tashilishini susaytiruvchi moddalar ham bor. Bularga rotenon, amital (flavin fermentlarini spetsifik ingibitorlari); antimitsin A (sitoxrom b ingibitori); sianidlar (sitoxromoksidaza ingibitorlari) kiradi. ATF sintezini ingibirlovchi moddalarga oligomitsin, rutamitsin, auroverdinlar kiradi. Ko‘pchilik gipoksik holatlarda (kamqonlik, tog kasalligi, qon tashilishining buzilishi) to‘qima nafas olish jarayoni buziladi va hujayrada energiya tanqisligi kuzatiladi. Bunday holat gipovitaminozlarda (vitamin PP va B2), infeksion kasalliklarda, intoksikatsiyalarda kuzatilishi mumkin.

11. 
    Katabolizmning ahamiyati. Katabolizm bosqichlari
    

Jonli organizm modda va energiya almashinuvi xususiyati bilan jonsiz tabiatdan farq qiladi. Ovqatlanish va nafas olish organizmni tashqi muhit bilan bog‘lovchi omil bo‘libgina qolmay, balki modda va energiya almashinuvining asosiy bosqichlaridan hisoblanadi. Ovqatning asosiy komponentlari: oqsil, uglevod, yog‘lar, organizm uchun ham energetik manbai hamda plastik material hisoblanadi. Organizmning kundalik energiyaga bo‘lgan ehtiyojining 5,5% uglevodlar hisobiga, 15% oqsil va 30% foizi yog‘lar parchalanishi (katabolizmi) hisobiga qoplanadi. Katabolizm 3 bosqichdan iboratdir
Birinchi bosqichda uglevodlardan – geksozalar, glyukoza, fruktoza, galaktoza: oqsillardan – aminokislotalar; yog‘lardan glitserin va yog‘ kislotalari hosil bo‘ladi. Bu jarayonlarda ajraladigan energiya miqdori deyarli ko‘p emas va ozuqa moddalar umumiy energiyasining taxminan 0,6-1% ini tashkil qiladi.