|
90. Normal va patologik oshqozon shirasi analizi (Sultonov R.G. «Bioximiyadan amaliy mashgulotlar» 140-142 bet, №77,78 laboratoriya ishlari)
91. Laboratoriya ishi: Qon zardobida aspartataminotransferaza va alaninaminotransferaza faolligini aniqlash usuli (qo‘llanma). Biomateriallarni olish. Shprits yordamida quruq sentrifuga probirkasiga 2,0-3,0 ml qon venadan olinadi. Qon 10 daqiqaga qoldiriladi, so'ngra ehtiyotlik bilan igna yordamida probirka devorlaridan ajratiladi. 1500 ayl/min bilan 10 minut sentrifugalanadi. Qon zardobi alohida probirkaga olinadi. Zardobni muzlatilgan holatda 1 oy saqlash mumkin. Tashxis uchun 0,5 ml zardob
ishlatiladi.
Ishni borishi tartibi. A1AT faolligini aniqlash uchun ikkita probirka
olamiz: №1 - tajriba, №2 - nazorat. Tajriba va nazorat probirkalariga 3 ml
dan substratli - bufer eritmasidan, 0,05 ml dan NADH eritmasidan va 0,1 ml
dan LDG suspenziyasidan solinadi. Tajriba probirkasiga 0,5 ml qon zardobi,
nazorat probirkasiga 0,05 ml 154 mmol/1 NaCl eritmasidan qo'shiladi. Probirkadagi eritmalar aralashtiriladi va 37°S li termostatga 10 daqiqaga qo'yiladi.
So'ngra №1 va №2 probirkalarga 0,1 ml dan a-ketoglutar kislota eritmasidan
qo'shiladi va aniq ko'rsatilgan vaqt oralig'ida (1, 2 va 3 daqiqa), spektrofotometr yordamida tajriba va nazorat probirkalari ekstinktsiyasi suvga nisbatan
340 nm to'lqin uzunligida qalinligi 1 sm bo'lgan kyuvetada o'lchanadi. Eritma va zardob haroratini aniqlashdan oldin, ulami bir xil haroratga yetkazish
kerak. Tajribadan oldin miqdoriy nisbatlari 60 : 1 : 1 bo'lgan “substrat-bufer,
NADN eritmasi va LDG” reaktivlar aralashmasini tayyorlash mumkin. Aniqlash quyidagi sxema bo'yicha amalga oshiriladiKlinik-diagnostik ahamiyati. Klinik amaliyotlarda qondagi AsAT va
A1AT faolligini birgalikda aniqlash keng qo'llanilmoqda; u jarohatni chuqurligi, patologik jarayonlami faoffigi to'g'risida ko'proq klinik axborot beradi;
kasallik natijalarini oldindan bilishga imkon beradi.
A1AT ni qon zardobidagi miqdori: 5-30 ED/1; 5-30 ED/1 • 0,017 = 0,09 -
0,51 mkkat/I; 0,1-0,68 mkmol/soat • ml.
AsAT ni qon zardobidagi miqdori: 7-18 ED/1; 7-18 ED/1 * 0,017= 0,12 -
0,31 mkkat/1; 0,1 - 0,45 mkmol/soat • ml.
Aminotransferazalaming faolligini (AsAT va A1AT) 1,5-5 marta ortishi
yuqori meyoriy ko'rsatkichlarga nisbatan bo'lsa giperfermentemiya, 6-10
marta ortishi o'rtacha darajali giperfermentemiya, 10 martadan ko'p ortishi
yuqori giperfermentativ holat hisoblanadi. Aminotransferaza faolligini ko'tarilish darajasi sitolitik sindrom belgisidan dalolat beradi, lekin bu a’zo
funksiyasini to'g'ri va chuqur buzilishini ko'rsatmaydi.
Miokard infarkti xolatida (MI) qon zardobidagi A1AT faolligini ortishi
50-70% holatlarda, asosan yurak muskulini keng nekroz holatida namoyon
bo'ladi. A1AT faolligini ko'proq ortishi kasallikni o'tkir fazasida 130-150%gacha, bu sezilarii darajada AsAT dan orqada qoladi, uni ortishi normadan
o'rtacha 450-500% ni tashkil etadi.
Jigar kasalliklarida birinchi navbatda va AsAT ga nisbatan A1AT faolligi sezilarii darajada o'zgaradi. Ayniqsa sitoplazmada A1AT faolligi o'zgaradi,
uning oqibatida hujayradan tez chiqadi va qon oqimiga qo'shiladi, shuning
uchun A1AT faolligini aniqlash - o'tkir gepatit diagnostikasida AsAT ga nisbatan sezgir test hisoblanadi.
A1AT va AsAT faolligi A gepatitida sariqlik paydo bo'lishidan 10-15
kun ilgari ortadi, V gepatitida esa ko'p hafta oldin oshadi (ko'rsatilgan fermentlar faolligi bir vaqtda, A1AT esa ko'p miqdorda ortadi). Virusli gepatitda
A1AT faolligi kasallikni 2-3 xaftasida eng yuqori ko'rsatkichga ko'tariladi.
Yaxshi holatda A1AT faolligi 30-40 sutkada meyoriy holatga keladi, AsAT
esa 25-35 sutkada. Aminotransferaza faolligini qaytadan ortishi yangi nekroz
yoki kasallik retsidividan darak beradi. Aminotransferaza faolligini ortish
davrini cho'zilishi yomon belgi hisoblanadi, ya’ni o'tkir yallig' ianish jarayonining surunkali ko'rinishga o' tganligini ко' rsatadi.
Qondagi AsAT faolligini ortishi bir qator kasalliklarda kuzatiladi, ayniqsa ushbu fermentga boy a’zo va to'qimalaming jarohatlanishida. Yurak
muskullarini zararlanishida AsAT faoUigini ko'proq o'zgarishi kuzatiladi. 93-
98% MI bilan kasallanganlami qon zardobida bu fermentlar faolligi ortgan
bo'ladi
Do'stlaringiz bilan baham: |
